Vuursjtèè

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Vuursjtèè of silex is 'ne glaasechtige, mae helle sjtèè dae zich in holtes, m.n. in gegrave geng van zieëkreefte, in 't kriet gevörmd haat in 'n proces dat verkiezeling genumd wert. 't Kiezelzuur dat aafgesjèjje wert bie 't vergoeë van de weke dele van zieëiegele makde die verkiezeling mäögelek. Es gèng erosie haat plaatsjgevonge vindt me silex in de vörm va knolle in 't kriet truuk in horizontale baanke. Mètstens is 't ömringende kriet evvel in d'r loop van d'r tied opgelost en voetgesjpeuld en bleef d'r silex achter. De kleur kan variëre va gael, broen en zelfs zjwart, zoewie d'r vuursjtèè va Rule.

Prehistorie

In d'r sjteentied waoërt va silex getuug gemakd. In d'r owwe sjtèèntied hoof me mèt 'ne klopsjtèè 't övvertollige aaf van d'r kern, dae 't werktuug waoërt, zoewie 't voesbiel. In d'r jongere sjteentied hoof me mèt 'ne klopsjtèè of 'n sjtuk hertehaoën de klinge, dit zeunt fieng sjtökskes sjerpe vuursjtèè, aaf van d'r kern en makde daomèt 't getuug, zoewie sjpeerpeunte, pielpeunte of metspeunte.

Oontginning va vuursjtèè

Vuursjtèè waoërt mètstens bie dagbouw oontgonne. In Riekelt vindt me evvel 'n vuursjtèèmien, de aodste mien va Nederland.

Vuursteen bestaat uit cryptokristallijn siliciumdioxide en veel (chemisch gebonden) water. Het is een erg hard, clastisch gesteente dat voornamelijk aangetroffen wordt in opgevulde graafgangen van kreeftachtigen. Bij een harde slag op een stuk vuursteen ontstaat er vaak een schelpvormig breukvlak met scherpe kanten. Dit ontstaat door een spanningsgolf in het gesteente door de inslag.

Het gesteente wordt vuursteen genoemd omdat een slag met een stuk vuursteen op een stuk ijzer of pyriet kan resulteren in vonken, waarmee, met de nodige ervaring, een droog, brandbaar materiaal (zoals een plukje los katoen of gedroogd mos, of tondelzwam) aangestoken kan worden. De vonken ontstaan door kleine ijzerdeeltjes die spontaan in de lucht oxideren waarbij veel warmte vrij komt zodat de deeltjes gaan gloeien.

Bijl van vuursteen uit het Neolithicum, 31 cm lang

Prehistorie

In prehistorische tijden (de steentijd) maakten mensen zoals de Neanderthalers en de Cro-Magnonmens stenen gebruiksvoorwerpen, zoals schrapers, pijlpunten, bijlen en klingen, bij voorkeur van dit materiaal.

Aan de mate van verfijning van het product en de gebruikte technieken kan vrij nauwkeurig worden geschat hoe oud het voorwerp is. Omdat dergelijke gebruiksvoorwerpen in tegenstelling tot menselijk en dierlijk weefsel, hout en textiel niet vergaan, zijn ze naast al dan niet bewerkte botten en potscherven, vrijwel de enige sporen die we hebben van de prehistorische mens.

Ook in België en Nederland kunnen op vele plaatsen vuurstenen werktuigen worden aangetroffen, en plaatsen waar mensen in de steentijd vuurstenen werktuigen maakten. Soms zijn de scherven van een klomp die niet konden worden gebruikt zo dicht bij elkaar blijven liggen dat een flink aantal nog steeds aan elkaar kan worden gepast wat het mogelijk maakt een goed inzicht te krijgen in de methode van de oorspronkelijke bewerking. Daarnaast hebben in recente decennia veel (amateur)archeologen zich bekwaamd in het maken van vuurstenen gebruiksvoorwerpen wat ook veel inzicht in de benodigde vaardigheden en technieken heeft opgeleverd. Vuurstenen voorwerpen kunnen verder verwerings- en gebruikssporen vertonen die meer inzicht geven in de manier waarop ze zijn gebruikt en of ze lang aan het oppervlak hebben gelegen.

De vuursteenmijnen te Spiennes, ten zuid-oosten van Bergen in België, zijn meer dan 100 hectare groot. Het is het grootste en oudste complex van vuursteenmijnen in Europa en behoort tot de werelderfgoedlijst van de UNESCO.

Tussen Rijckholt en Sint Geertruid in Nederland, bevindt zich in het Savelsbos ook een vuursteenmijn waar tussen 3950 voor Christus en 2650 v.Chr. vuursteen is gedolven. Deze vuurstenen werden gebruikt om wapens en gebruiksvoorwerpen van te maken. Het is het oudste bekende voorbeeld van mijnbouw in Nederland.

Externe link

• Flintsource.net Vuursteen uit heel Europa