Satire: Versjèl tösje versies

Van Wikipedia
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K steit bove al (correk) gelink
K links
Tekslien 10: Tekslien 10:
De ierste satires die de naom ''satirae'' droge waore die vaan [[Juvenalis]]. 't Woord satire beteikende in zienen tied (wie ouch bove gezag) zoeget wie ''misjmasj'', in 't bezoonder 'ne sjotel vaan versjèllende doorein ([[tutti frutti]]) en es [[metafoor]] e diechwerk mèt versjèllende veersvörm doorein gebruuk. Umtot evels zien satires, die hiel populair woorte, de ganse Romeinse sameleving mèt väöl kritiek besjreve, góng de term ''satire'' "hekeldiech" beteikene.
De ierste satires die de naom ''satirae'' droge waore die vaan [[Juvenalis]]. 't Woord satire beteikende in zienen tied (wie ouch bove gezag) zoeget wie ''misjmasj'', in 't bezoonder 'ne sjotel vaan versjèllende doorein ([[tutti frutti]]) en es [[metafoor]] e diechwerk mèt versjèllende veersvörm doorein gebruuk. Umtot evels zien satires, die hiel populair woorte, de ganse Romeinse sameleving mèt väöl kritiek besjreve, góng de term ''satire'' "hekeldiech" beteikene.


In de [[Renaissance]] woort de satire, door de feiteleke heroontdekking vaan de klassieke, weer enorm populair. [[Lof der Zotheid]] van Erasmus is dao e good veurbeeld vaan. Sins toen woorte ouch doeëje-dialoge tösse doej en levende lui gesjreve. De satire leefde in de literatuur vaan de barok en de [[verliechting]] door; e hiel bekind veurbild is ''[[Gulliver's Travels]]'' vaan [[Jonathan Swift]], 'ne satiricus dee de ganse minseliken aard op de korrel nump.
In de Renaissance woort de satire, door de feiteleke heroontdekking vaan de klassieke, weer enorm populair. [[Lof der Zotheid]] van Erasmus is dao e good veurbeeld vaan. Sins toen woorte ouch doeëje-dialoge tösse doej en levende lui gesjreve. De satire leefde in de literatuur vaan de barok en de [[verliechting]] door; e hiel bekind veurbild is ''[[Gulliver's Travels]]'' vaan [[Jonathan Swift]], 'ne satiricus dee de ganse minseliken aard op de korrel nump.


Mèt de opkoms vaan liberaol ideeë woort kritiek op de machhöbbers en de sameleving laanksemaon gewoener. De autoritair systeme ([[fascisme]], [[stalinisme]]) vaan de twintegste iew waore veur sjrievers wie [[George Orwell]] aonleiing tot satire. Ouch in 't nui medium de [[film]] kraog de satire häör kanse: bekind woort ''[[The Great Dictator]]'' mèt [[Charlie Chaplin]] in de hoofrol vaan [[Adolf Hitler|Hitler]]-echtegen dictator.
Mèt de opkoms vaan liberaol ideeë woort kritiek op de machhöbbers en de sameleving laanksemaon gewoener. De autoritair systeme ([[fascisme]], [[stalinisme]]) vaan de twintegste iew waore veur sjrievers wie [[George Orwell]] aonleiing tot satire. Ouch in 't nui medium de [[film]] kraog de satire häör kanse: bekind woort ''[[The Great Dictator]]'' mèt [[Charlie Chaplin]] in de hoofrol vaan [[Adolf Hitler|Hitler]]-echtegen dictator.


Nao d'n oorlog waor in de westerse wereld dèks de eige, democratische consumptiemaatsjappij objek vaan satire, soms es dudelik protes (beveurbild tege oorloge in [[Vietnam]] en [[Irak]]), dèkker in mèlde vörm. Primair medium daobij is de [[televisie]]. In Nederland woorte de programma's vaan [[Kees van Kooten]] en [[Wim de Bie]], die vaan [[Farce Majeure]] en later vaan [[Jack Spijkerman]] dao bekind um. In de [[Vereinegde Staote]] bleujt de satirische [[comedy]] in series wie ''[[South Park]]''.
Nao d'n oorlog waor in de westerse wereld dèks de eige, democratische consumptiemaatsjappij objek vaan satire, soms es dudelik protes (beveurbild tege oorloge in [[Viëtnam]] en [[Irak]]), dèkker in mèlde vörm. Primair medium daobij is de [[televisie]]. In Nederland woorte de programma's vaan [[Kees van Kooten]] en [[Wim de Bie]], die vaan [[Farce Majeure]] en later vaan [[Jack Spijkerman]] dao bekind um. In de [[Vereinegde Staote]] bleujt de satirische [[comedy]] in series wie ''[[South Park]]''.


't Beste en bekindste veurbeeld vaan satire in de Limburgse literatuur is ''[[De Percessie vaan Sjerpenheuvel]]'' vaan [[Théodore Weustenraad]].
't Beste en bekindste veurbeeld vaan satire in de Limburgse literatuur is ''[[De Percessie vaan Sjerpenheuvel]]'' vaan [[Théodore Weustenraad]].

Versie op 24 mei 2007 15:11

Dit artikel is in mierder Limburgse dialekte gesjreve. Perbeer estebleef waal mer ei dialek per alinea aan te hauwe.


De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't Norbiks.

Satire, van 't latiense satura, dat misjmasj betekent, is 'n literair genre, dat op sjpottende wies miensjelike zjwaakdes of oetwasse in de maatsjappie hekelt (in woord en beeld). Oonderzeuk wiest oet dat 't 'n oorsjpronkelek Latiense genre is dat niks mit d'r Griekse satyr, e mythisch in de bósj laevend waeze oet 't gevolg van Dyonisos, te make haat. In de Renaissance waor me dao waal nog va uvvertuugd.

D'r ursjte dae de satire gebruukde waor d'r Griek Menippos dae roond 300 v. chr. laefde. De gesjrifte va Menippos zeunt noe verlaore, mae Lucianus haat zich waal daodör laote inspirere bie 't sjrieve van de 30 doeëje-dialoge die-e sjreef. In twieë dialoge is Menippos 'n personage.

Menippos waor d'r ursjte dae zich in z'n gesjrifte 'n formeel vriehèèd permiteerde en de versvorm aafwisselde mit prozagedichte. Daobie vermengde-e d'r ernst mit d'r humor en gebruukde-e grappe en sjpot es sjtijlmiddele. De Menippische satire waor de ursjte vurm va populair gesjrifte die zich op d'r oongesjoeëlde leek richde èn 'n èège literair vurm how.


De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs.

De ierste satires die de naom satirae droge waore die vaan Juvenalis. 't Woord satire beteikende in zienen tied (wie ouch bove gezag) zoeget wie misjmasj, in 't bezoonder 'ne sjotel vaan versjèllende doorein (tutti frutti) en es metafoor e diechwerk mèt versjèllende veersvörm doorein gebruuk. Umtot evels zien satires, die hiel populair woorte, de ganse Romeinse sameleving mèt väöl kritiek besjreve, góng de term satire "hekeldiech" beteikene.

In de Renaissance woort de satire, door de feiteleke heroontdekking vaan de klassieke, weer enorm populair. Lof der Zotheid van Erasmus is dao e good veurbeeld vaan. Sins toen woorte ouch doeëje-dialoge tösse doej en levende lui gesjreve. De satire leefde in de literatuur vaan de barok en de verliechting door; e hiel bekind veurbild is Gulliver's Travels vaan Jonathan Swift, 'ne satiricus dee de ganse minseliken aard op de korrel nump.

Mèt de opkoms vaan liberaol ideeë woort kritiek op de machhöbbers en de sameleving laanksemaon gewoener. De autoritair systeme (fascisme, stalinisme) vaan de twintegste iew waore veur sjrievers wie George Orwell aonleiing tot satire. Ouch in 't nui medium de film kraog de satire häör kanse: bekind woort The Great Dictator mèt Charlie Chaplin in de hoofrol vaan Hitler-echtegen dictator.

Nao d'n oorlog waor in de westerse wereld dèks de eige, democratische consumptiemaatsjappij objek vaan satire, soms es dudelik protes (beveurbild tege oorloge in Viëtnam en Irak), dèkker in mèlde vörm. Primair medium daobij is de televisie. In Nederland woorte de programma's vaan Kees van Kooten en Wim de Bie, die vaan Farce Majeure en later vaan Jack Spijkerman dao bekind um. In de Vereinegde Staote bleujt de satirische comedy in series wie South Park.

't Beste en bekindste veurbeeld vaan satire in de Limburgse literatuur is De Percessie vaan Sjerpenheuvel vaan Théodore Weustenraad.

Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Satire&oldid=66456"