Naar inhoud springen

Satire: Versjèl tösje versies

Satire (bewirk)

Versie op 24 mei 2007 16:11

3 bytes eweggehaold ,  16 jaar geleden
K
links
VisueelWikitekst
K (steit bove al (correk) gelink)
K (links)
De ierste satires die de naom ''satirae'' droge waore die vaan [[Juvenalis]]. 't Woord satire beteikende in zienen tied (wie ouch bove gezag) zoeget wie ''misjmasj'', in 't bezoonder 'ne sjotel vaan versjèllende doorein ([[tutti frutti]]) en es [[metafoor]] e diechwerk mèt versjèllende veersvörm doorein gebruuk. Umtot evels zien satires, die hiel populair woorte, de ganse Romeinse sameleving mèt väöl kritiek besjreve, góng de term ''satire'' "hekeldiech" beteikene.
 
In de [[Renaissance]] woort de satire, door de feiteleke heroontdekking vaan de klassieke, weer enorm populair. [[Lof der Zotheid]] van Erasmus is dao e good veurbeeld vaan. Sins toen woorte ouch doeëje-dialoge tösse doej en levende lui gesjreve. De satire leefde in de literatuur vaan de barok en de [[verliechting]] door; e hiel bekind veurbild is ''[[Gulliver's Travels]]'' vaan [[Jonathan Swift]], 'ne satiricus dee de ganse minseliken aard op de korrel nump.
 
Mèt de opkoms vaan liberaol ideeë woort kritiek op de machhöbbers en de sameleving laanksemaon gewoener. De autoritair systeme ([[fascisme]], [[stalinisme]]) vaan de twintegste iew waore veur sjrievers wie [[George Orwell]] aonleiing tot satire. Ouch in 't nui medium de [[film]] kraog de satire häör kanse: bekind woort ''[[The Great Dictator]]'' mèt [[Charlie Chaplin]] in de hoofrol vaan [[Adolf Hitler|Hitler]]-echtegen dictator.
 
Nao d'n oorlog waor in de westerse wereld dèks de eige, democratische consumptiemaatsjappij objek vaan satire, soms es dudelik protes (beveurbild tege oorloge in [[VietnamViëtnam]] en [[Irak]]), dèkker in mèlde vörm. Primair medium daobij is de [[televisie]]. In Nederland woorte de programma's vaan [[Kees van Kooten]] en [[Wim de Bie]], die vaan [[Farce Majeure]] en later vaan [[Jack Spijkerman]] dao bekind um. In de [[Vereinegde Staote]] bleujt de satirische [[comedy]] in series wie ''[[South Park]]''.
 
't Beste en bekindste veurbeeld vaan satire in de Limburgse literatuur is ''[[De Percessie vaan Sjerpenheuvel]]'' vaan [[Théodore Weustenraad]].
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Speciaal:MobielVerschillen/66456"