Taxonomie: Versjèl tösje versies

← Gank nao de veurige diff Gank nao de volgende diff →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie op 28 jun 2005 15:03

Taxonomie is de discipline bènne de biologie die zich bezig hilt mit de categorisering en indeiling van al het laeve op aarde.

De indeiling van de natuur is nogal en probleem, hetgeen leide tot flink get discussie. Door de geschiedenis zin de volgende veurstelle gemaak en gebroek.

Meistal wurt begoosj mit de indeiling van Carolus Linnaeus (Carl von Linné) oet 1735 (de Systaema Naturae), ofsjoan Aristoteles de deere al classificeerde noa de meneer wooöp ze zich deege veurtbewaege.

Linneaus (1735):

Plantae
Animalia

Toen woorte de eincelligen ontdèk:
Haechel (1894):
Drie rieke

Protista
Plantae
Animalia

Vervolges woort d'r in 't meercellige domein een extra riek ingeveurd, de fungi oftewaal de sjummels en de protiste woorte opgesplits in protista en monera:

Whittaker (1959):
Vief rieke

Monera
Protista
Fungi
Plantae
Animalia

Bènne de eincellige ontsting een nuuj indeiling, de monera woorte gesplits in bacterië en archeë: Woese (1977):
Zès rieke

Eubacteria
Archaebacteria
Protista
Fungi
Plantae
Animalia

Woese zelf vong et mèr een zooitje en veurde een 'supercategorie' in, boave de rieke 3-6, genaamp Eukarya. De rieke bestoan nog ummer, op een lièger hierachisch niveau:
Woese (1990):
Drie domeine

Aan de lagere niveaus is sinds de tied van Linnaeus niet veul mjè verangert:
De hierarchie op vandaag:

Van elk niveau geuf et zich weer subniveaus en superniveaus (beveurbeeld: superklasse, suborder).

Een veurbeeld, de mens:

Domein: Eukarya
Riek: Animalia
Phylum: Chordata
Subphylum: Vertebrata
Superklasse: Tetrapoda
Klasse: Mamalia
Order: Primates
Familie: Homonidae
Gesjlach: Homo
Soart: Sapiens
Subsoart: Sapiens

Pas vanaaf Gesjlach wurt de naam vermeld, dus: Homo sapiens sapiens.

@@ Tekslien 9: / Tekslien 9: @@
 #Animalia
-Toen woorte de eincelligen ontdèk:
+Toen woorte de eincelligen ontdèk:<br>
-Haechel (1894):
+Haechel (1894):<br>
 Drie rieke
 #Protista
@@ Tekslien 18: / Tekslien 18: @@
 Vervolges woort d'r in 't meercellige domein een extra riek ingeveurd, de fungi oftewaal de sjummels en de protiste woorte opgesplits in protista en monera:
-Whittaker (1959):
+Whittaker (1959):<br>
-Vief rieke
+Vief rieke<br>
 #Monera
 #Protista
@@ Tekslien 27: / Tekslien 27: @@
 Bènne de eincellige ontsting een nuuj indeiling, de monera woorte gesplits in bacterië en archeë:
-Woese (1977):
+Woese (1977):<br>
-Zès rieke
+Zès rieke<br>
 #Eubacteria
 #Archaebacteria
@@ Tekslien 36: / Tekslien 36: @@
 #Animalia
-Woese zelf vong et mèr een zooitje en veurde een 'supercategorie' in, boave de rieke 3-6, genaamp Eukarya. De rieke bestoan nog ummer, op een lièger hierachisch niveau:
+Woese zelf vong et mèr een zooitje en veurde een 'supercategorie' in, boave de rieke 3-6, genaamp Eukarya. De rieke bestoan nog ummer, op een lièger hierachisch niveau:<br>
-Woese (1990):
+Woese (1990):<br>
-Drie domeine
+Drie domeine<br>
 #[[Eubacteria]]
 #[[Archaea]]
 #[[Eukarya]]
-Aan de lagere niveaus is sinds de tied van Linnaeus niet veul mjè verangert:
+Aan de lagere niveaus is sinds de tied van Linnaeus niet veul mjè verangert:<br>
-De hierarchie op vandaag:
+De hierarchie op vandaag:<br>
 *[[Domein]]
 *[[Riek]]