Taxonomie: Versjèl tösje versies
Geen bewerkingssamenvatting |
(gei versjil)
|
Versie op 28 jun 2005 13:26
Taxonomie
De discipline bènne de biologie die zich beezig hilt mit de categorisering en indeiling van al het laeve op aarden.
De indeiling van de natuur is nogal en probleem, hetgeen leide tot flink get discussie. Door de geschiedenis zin de volgende veurstelle gemaak en gebroek.
Meistal wurt begoosj mit de indeiling van Carol Linnaeus (Carl von Linné) oet 1735 (de Systaema Naturae), ofschoan Aristoteles de deere al classificeerde noa de meneer wooöp ze zich deege veurtbewaege.
Linneaus (1735): 1. Plantae 2. Animalia
Toen woorte de eincelligen ontdèk:
Haechel (1894): Drie rieke 1. Protista 2. Plantae 3. Animalia
Vervolges woort d'r in 't meercellige domein een extra riek ingeveurd, de fungi oftewaal de sjummels en de protiste woorte opgesplits in protista en monera:
Whittaker (1959): Vief rieke 1. Monera 2. Protista 2. Fungi 3. Plantae 4. Animalia
Bènne de eincellige ontsting een nuuj indeiling, de monera woorte gesplits in bacterië en archeë:
Woese (1977): Zès rieke 1. Eubacteria 2. Archaebacteria 3. Protista 4. Fungi 5. Plantae 6. Animalia
Woese zelf vong et mèr een zooitje en veurde een 'supercategorie' in, boave de rieke 3-6, genaamp Eukarya. De rieke bestoan nog ummer, op een lager hierachisch niveau:
Woese (1990): Drie domeine 1. Eubacteria 2. Archaea 3. Eukarya
Aan de lagere niveaus is sinds de tied van Linnaeus niet veul mjè verangert:
De hierarchie op vandaag: Domein Riek Phylum Klasse Order Familie Geschlach Soart
Van elk nivaeu geuf et zich weer subniveaus en superniveaus (beveurbeeld: superklasse, suborder).
Een veurbeeld, de mens: Domein: Eukarya Riek: Animalia Phylum: Chordata Subphylum: Vertebrata Superklasse: Tetrapoda Klasse: Mamalia Order: Primates Familie: Homonidae Geschlach: Homo Soart: Sapiens Subsoart: Sapiens
Pas vanaaf Geschlach wurt de naam vermeld: Dus: Homo sapiens sapiens