Taxonomie: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Removing all content from page |
||
Tekslien 1: | Tekslien 1: | ||
'''Taxonomie''' is de discipline bènne de [[biologie]] die zich bezig hilt mit de categorisering en indeiling van al het laeve op aarde. |
|||
De indeiling van de [[natuur]] is nogal en probleem, hetgeen leide tot flink get discussie. Door de geschiedenis zin de volgende veurstelle gemaak en gebroek. |
|||
Meistal wurt begoosj mit de indeiling van [[Carolus Linnaeus]] (Carl von Linné) oet 1735 (de Systaema Naturae), ofsjoan [[Aristoteles]] de deere al classificeerde noa de meneer wooöp ze zich deege veurtbewaege.<p> |
|||
'''Linneaus (1735):<br>''' |
|||
''Twie rieke'' |
|||
#Plantae |
|||
#Animalia |
|||
Toen woorte de eincelligen ontdèk:<p> |
|||
'''Haechel (1894):<br>''' |
|||
''Drie rieke''<br> |
|||
#Protista |
|||
#Plantae |
|||
#Animalia |
|||
Vervolges woort d'r in 't meercellige domein een extra riek ingeveurd, de fungi oftewaal de sjummels en de protiste woorte opgesplits in protista en monera:<p> |
|||
'''Whittaker (1959):<br>''' |
|||
''Vief rieke''<br> |
|||
#Monera |
|||
#Protista |
|||
#Fungi |
|||
#Plantae |
|||
#Animalia |
|||
Bènne de eincellige ontsting een nuuj indeiling, de monera woorte gesplits in bacterië en archeë: <p> |
|||
'''Woese (1977):<br>''' |
|||
''Zès rieke<br>'' |
|||
#Eubacteria |
|||
#Archaeobacteria |
|||
#Protista |
|||
#Fungi |
|||
#Plantae |
|||
#Animalia |
|||
Woese zelf vong et mèr een zooitje en veurde een 'supercategorie' in, boave de rieke 3-6, genaamp Eukarya. De rieke bestoan nog ummer, op een lièger hierachisch niveau:<p> |
|||
'''Woese (1990):<br>''' |
|||
''Drie domeine<br>'' |
|||
#[[Eubacteria]] |
|||
#[[Archaea]] |
|||
#[[Eukarya]] |
|||
Aan de lagere niveaus is sinds de tied van Linnaeus niet veul mjè verangert:<p> |
|||
De hierarchie op vandaag:<br> |
|||
*[[Domein]] |
|||
*[[Riek]] |
|||
*[[Phylum]] |
|||
*[[Klasse]] |
|||
*[[Order]] |
|||
*[[Femilie (biologie)|Familie]] |
|||
*[[Gesjlach]] |
|||
*[[Soart]] |
|||
Van elk niveau geuf et zich weer subniveaus en superniveaus (beveurbeeld: superklasse, suborder). |
|||
Een veurbeeld, de [[mens]]: |
|||
*Domein: Eukarya |
|||
*Riek: Animalia |
|||
*Phylum: Chordata |
|||
*Subphylum: Vertebrata |
|||
*Superklasse: Tetrapoda |
|||
*Klasse: Mamalia |
|||
*Order: Primates |
|||
*Familie: Hominidae |
|||
*Gesjlach: [[Homo]] |
|||
*Soart: [[Sapiens]] |
|||
*Subsoart: Sapiens |
|||
Pas vanaaf Gesjlach wurt de naam vermeld, dus: [[Homo sapiens sapiens]] wobie de subsoart, vreuger auch [[ras]] genump, dèk wurt weggeloate. |
|||
[[Categorie:Biologie]] |
|||
[[Categorie:Taxonomie]] |
|||
[[ar:علم التصنيف الحيوي]] |
|||
[[bg:Таксономия]] |
|||
[[br:Taksinomiezh]] |
|||
[[bs:Taksonomija]] |
|||
[[ca:Taxonomia]] |
|||
[[cs:Taxonomie]] |
|||
[[da:Taksonomi]] |
|||
[[de:Taxonomie]] |
|||
[[el:Συστηματική ταξινόμηση]] |
|||
[[en:Taxonomy]] |
|||
[[eo:Taksonomio]] |
|||
[[es:Taxonomía]] |
|||
[[et:Taksonoomia]] |
|||
[[fr:Taxinomie]] |
|||
[[fy:Taksonomy]] |
|||
[[gl:Taxonomía]] |
|||
[[he:טקסונומיה]] |
|||
[[hu:Rendszertan]] |
|||
[[id:Taksonomi]] |
|||
[[it:Tassonomia]] |
|||
[[ja:分類学]] |
|||
[[ko:분류학]] |
|||
[[la:Taxonomia]] |
|||
[[ms:Taksonomi]] |
|||
[[nl:Taxonomie]] |
|||
[[pl:Taksonomia]] |
|||
[[pt:Taxonomia]] |
|||
[[ro:Taxonomie]] |
|||
[[ru:Таксономия]] |
|||
[[scn:Tassinumìa]] |
|||
[[sh:Taksonomija]] |
|||
[[simple:Taxonomy]] |
|||
[[sk:Taxonómia]] |
|||
[[sl:Taksonomija]] |
|||
[[sr:Таксономија]] |
|||
[[sv:Taxonomi]] |
|||
[[th:อนุกรมวิธาน]] |
|||
[[tr:Taksonomi]] |
|||
[[vi:Phân loại học]] |
|||
[[zh:生物分类学]] |