Joededom

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

De Thora.

't Joededom is de traditioneel religie vaan 't Joedse volk en de staotsreligie vaan Israël. Dees religie is hendeg sterk mèt 't volk en de nationaal identiteit verboonde. 't Joededom is de ajdste en kleinste vaan de drei monotheïstische wereldreligies en de stamvajer vaan 't Christendom en d'n Islam.

't Heilig book vaan de Joede hèt Tenach; dit kump zoeget euverein mèt 't christelek Aajd Testamint. De ierste vief beuk heite Thora, wat "wet" beteikent.

'ne Juud of jud ies 'ne aanhenger van 't Juuds gelouf of emes dae aafsjtamp van Juda en Benjamin.

Juud of jud ies ouch de benaming veur 'ne kleine baardvösj (Acerina cernua).

Jäö of Joede?

Soms weurt Joededom op 't Mestreechter Limbörgs door 'n historisch misverstand Jäödom geneump. Dit kump umtot 't 'n straot in de Binnestad vaan Mestreech gief die de Jäöstraot heet en in 't Nederlands weurt vertaold es de Jodenstraat. De Nederlandse vertaoling berös evels op 'n historische verwarring. Vaan oerspronk verwees jäö nao jäög en zou de Nederlandse naom vaan de straot dus Jeugdstraat motte zien gewees. Wie Mestreech in Franse hen waor, woort die vertaoling evels wel good gehanteerd en stoond de naom bekind es Rue de la Jeunesse. De bezètting vaan Limbörg door de Hollenders heet mie es eine kier veur slechte vertaolinge gezörg. 't Waor beveurbeeld 'n slechte Nederlandse vertaoling um Valkeberg Valkenburg ("Valkebörg") te neume. De stad riffereerde naomelek altied al nao de heuvel boe-op zie gebouwd waor, neet nao 'ne börg.

---

De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs.

---

Trivia

In 't Limburgs dialek were/woorte diverse woordsamesjtèllinge mèt jud of juud gebruuk, die sóms tamelik discriminerend (antisemitisme) zint. Juudde waore nao de diaspora euveral in de waereld 'n minderheid die bekans nörges werk kreeg. In de Mieddelièwe woorte juudde gediscrimineerd en de enigste meneer um get te verdene waor handele en krediet geve. Umdat 't christene verbao waor um rente te vraoge bie 't geve van 'n lièning woorte de juudde, umdat zie waal rente vroge, oetgemaak veur woekeraersj. Juudde vörmde same klein, gesjlote geloufsgemeinsjappe.

• Juud weurt gezag tege emes, dae neet juud ies meh dae handel drief op de meneer van juudde. Ouch gebruuk bie emes dae bie verkoup of bie 't gelle van zake de boel aafzèt of woekerrentes vreug bie 't geve van krediet.
• 'ne Iezerjuud ies 'ne handelaer
• e Juddegesjef is handel in gojekoupe waar
• 'ne Juudepesjtoar ies 'ne rabbien of rabbie
• Juuddevèt of juddevèt ies 'ne babbelaer gemaak van droevesoekker
• Juuddevleisj of juddevleisj weurt gezag tege vergieftigde paddesjteul
• Juuddesjink ies pekelvleisj
• Juuddeliem ies sjpie (speeksel)
• 'ne Sjpekjuud ies 'ne juud dae, tege de reigels in, verkesvleisj èt.
• Juddeoar of Judasoar ies 'ne neet eetbare paddesjtool, 'ne boumzjwam, Auricularia sambucéna