Dütsj Kezerriek

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Aan dit artikel weurt de kómmenden tied nog gewirk. Tot daen tied kan d'n inhaud van 't artikel veurnaam informatie misse of nog neet good in zie verbandj ligke.

't Dütsj Kezerriek mit alle bondsleng, klik t'rop um 't te vergroeëte

't Dütsj Kezerriek, óch waal 't Twieëde Riek, is de ónofficieel benaming vuur de periode tussje 1871 en 1918, oeë-in 't Dütsj Riek 'n semi-constitutioneel monarchie woar. 't Dütsj Kezerriek hoot officieel Dütsj Riek (Dütsj: Deutsches Reich), 'n benaming die verwees noa 't ouw Hillig Roeëms Riek. Dizze naam bleef óch noa d'r val van de monarchie gehandhaaf, en waal tot 1945, wie Nazi-Dütsjland d'r Twieëde Weltkreeg verloor. I de gesjiedswetesjap maak me dök óngersjeed tussje dit kezerriek en d'r latere republikeinse tied. Boete de Dütsjtalige welt geldt mieëtstes de terminologie van d'r Arthur Moeller van den Bruck zieng book Das dritte Reich (1923). Heë numde 't Hillig Roeëms Riek 't Ieësjte Riek en e verwachde óch e Derde Riek. Nazi-Dütsjland maakde van dizze letste term officieel alling gebroek in de periode vuur d'r kreeg.

Territorium

Grenze

't Dütsj Kezerriek besjloog 540.766 km² en woeëd kloksgewies begrens durch Denemarke, Roesland, Uësteriek-Hongarieje (Silezië, Moravië, Boheme, Uësteriek boave de Enns, Salzburg, Tirol-Vorarlberg), Zjwitserland, Frankriek, Luxemburg, 't Belsj, Neutraal Moresnet en Nederland.

't Lank kande versjillende dreilengpunte, oeëvan 't dreikezerpunt (Dreikaisereck) bei Myslowitz in Opper-Silezië 't bekinds woar. Hei grensde 't Dütsj Kezerriek aan de kezerrieke Uësteriek-Hongarieje en Roesland. Doaneëve goof 't óch e veerlengpunt oeë Dütsjland grensde aan 't Belsj, Nederland en Neutraal Moresnet.

Bondsleng

't Dütsj Kezerriek besjtóng oet 25 bondsleng, oeëvan veer kuëninkrieke, zes groeëthertogdomme, vief hertogdomme, zeve vorstedomme en drei vrei hanzesjteë. Doaneëve goof 't 't riekslank Elzas-Lotharinge zoeëwie 't hertodom Lauenberg, dat woeëd geregeerd i personeel unie mit Pruse en in 1876 gans bei dat kuëninkriek woeëd ingelief.

Dees sjtate lete Boetelandse Zake en defensie uëver aan 't riek, mar kóste heijóp mit hunne ege sjtum i g'ne bondsroad ivlood oetoefene. De kling sjtate houwe rilletief groeëte ivlood, angesj zouw Pruse te vöal dominere.

	Sjtaatsvörm	Sjtaat	Hoofsjtad	Óppervlakde	Sjtumme
	Koninkrijk	Beiere	München	75.870 km²	6
	Kuëninkriek	Sakse	Dresden	14.992 km²	4
	Kuëninkriek	Pruse mit Lauenburg*	Berlijn	348.702 km²	17
	Kuëninkriek	Württemberg	Stuttgart	19.511 km²	4
	Groeëthertogdom	Baden	Karlsruhe	15.067 km²	3
	Groeëthertogdom	Hesse(-Darmstadt)	Darmstadt	7688 km²	3
	Groeëthertogdom	Mecklenburg-Schwerin	Schwerin	13.126 km²	2
	Groeëthertogdom	Mecklenburg-Strelitz	Neustrelitz	2929 km²	1
	Groeëthertogdom	Oldenburg	Oldenburg	6428 km²	1
	Groeëthertogdom	Sakse(-Weimar-Eisenach)	Weimar	3611 km²	1
	Hertogdom	Anhalt	Dessau	2299 km²	1
	Hertogdom	Brunswiek	Brunswiek	3672 km²	2
	Hertogdom	Saksen-Altenburg	Altenburg	1323 km²	1
	Hertogdom	Sakse-Coburg en Gotha**	Coburg en Gotha	1977 km²	1
	Hertogdom	Sakse-Meiningen	Meiningen	2468 km²	1
	Vorstedom	Lippe	Detmold	1215 km²	1
	Vorstedom	Reuss jónger linie	Gera	826 km²	1
	Vorstedom	Reuss ouwer linie	Greiz	316 km²	1
	Vorstedom	Schaumburg-Lippe	Bückeburg	340 km²	1
	Vorstedom	Schwarzburg-Rudolstadt***	Rudolstadt	940 km²	1
	Vorstedom	Schwarzburg-Sondershausen***	Sondershausen	862 km²	1
	Vorstedom	Waldeck(-Pyrmont)****	Arolsen	1121 km²	1
	Vrei Hanzesjtad	Breme	Breme	256 km²	1
	Vrei Hanzesjtad	Hamburg	Hamburg	413 km²	1
	Vrei Hanzesjtad	Lübeck	Lübeck	297 km²	1
	Riekslank	Elzas-Lotharinge*****	Sjtraasburg	14.517 km²	3
* Bis 1876 i personeel unie mit Pruse, doanoa bei dat lank ingelief. ** Hertogdom Sakse-Coburg en Hertogdom Sakse-Gotha in personeel unie. Dizze doebelsjtaat houw evvel mar inne stum. *** De twieë Schwarzburgiesjse vorstedomme woare seër 1909 i personeel unie vereind. **** Dit is e zelfsjtandig lank mit ege vors, mar besjtuurd durch Pruse. ***** Seër 1911 i g'ne Bondsroad.