Index vaan Minseleke Oontwikkeling: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Hujige versie per 31 jan 2020 09:00

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

D'n Index vaan Minseleke Oontwikkeling (op z'ch Ingels Human Development Index of aofgekort HDI) is 'ne maot veur de economische en minseleke welvaort in e land of gebeed te mete. De IMO weurt berekend op groond vaan levesverwachting, maot vaan oonderwies en levesstandaard, en oetgedrök es e getal tösse 0 en 1. De IMO woort veur 't iers berekend in 1990 in opdrach vaan de UNDP, de organisatie vaan de Vereinegde Naties die ziech mèt oontwikkeling bezeghèlt, en is oontwikkeld door de Pakistaansen econoom Mahbub ul Haq.

E land mèt 'nen IMO oonder de 0,550 hèt 'lieg oontwikkeld' te zien, vaan 0,550 tot 0,700 sprik me vaan 'maoteg oontwikkeld', vaan 0,700 tot 0,800 is 'hoeg oontwikkeld', 0,800 en hoeger is 'zier hoeg oontwikkeld'. Eder land wat neet in die lèste categorie vèlt, is bij definitie 'n oontwikkelingsland. In 2018 waor Noorwege 't land mèt de hoegste score (0,953); Niger stoont (mèt 0,354) oonderaon. Dit kump euverein mèt wereldwij trends: bovenaon stoon veural Europese len, dewijl d'n oonderkant vaan de lies door Afrikaanse len weurt gedomineerd. Sinds 1990 zien de mieste len, neet in de lèste plaots de oontwikkelingslen, wel wezelek veuroetgegaange op d'n IMO.

D'n index zeet neet alles euver wie welvaorend de bevolking is, umtot inkoumesoongeliekheid neet weurt verwèrk. Zoe kin 'n hoeg oontwikkeld land nog mieljoene erme höbbe. Me kin dit corrigere aon de hand vaan de Ginicoëfficiënt. In 2010 hanteerde de UNDP in häör rapport veur 't iers neve de gewoenen IMO 'nen Index vaan Minseleke Oontwikkeling gecorrigeerd nao oongeliekheid.

Dit artikel is e sjtumpke. De kans Wikipedia helpe door 't aan te völle

@@ Tekslien 1: / Tekslien 1: @@
 {{dialek|Mestreechs}}
+[[Plaetje:Countries by Human Development Index (2018).png|thumb|400px|Kaart vaan len nao Index vaan Minseleke Oontwikkeling in 2018. De len mèt de hoegste score zien doonkergreun; in doonkerroed stoon de zwaakste len.]]
-[[File:2019 UN Human Development Report (inequality-adjusted).svg|thumb|World map representing the inequality-adjusted Human Development Index categories (based on 2018 data, published in 2019).<ref name="UNDP2019">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2019_overview_-_english.pdf |title= Human Development Report 2019 – "Human Development Indices and Indicators"|publisher=[[Human Development Report|HDRO (Human Development Report Office)]] [[United Nations Development Programme]]|pages=22–25 |accessdate=9 December 2019}}</ref>
-{| border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" style="width:100%; background:none;"
-|-
-|valign="top"|
-{{Legend|#003135|0.800–1.000 (very high)}}
-{{Legend|#00726a|0.700–0.799 (high)}}
-{{Legend|#00bfac|0.550–0.699 (medium)}}
-|valign="top"|
-{{Legend|#ace8d4|0.350–0.549 (low)}}
-{{Legend|#a0a0a0|Data unavailable}}
-|}|430px]]
 D'n '''Index vaan Minseleke Oontwikkeling''' (op z'ch Ingels '''Human Development Index''' of aofgekort '''HDI''') is 'ne maot veur de [[economie|economische]] en minseleke [[welvaort]] in e land of gebeed te mete. De IMO weurt berekend op groond vaan [[levesverwachting]], maot vaan [[oonderwies]] en [[levesstandaard]], en oetgedrök es e getal tösse 0 en 1. De IMO woort veur 't iers berekend in 1990 in opdrach vaan de [[UNDP]], de organisatie vaan de [[Vereinegde Naties]] die ziech mèt oontwikkeling bezeghèlt, en is oontwikkeld door de Pakistaansen econoom [[Mahbub ul Haq]].