Sjteekoal: Versjèl tösje versies

Van Wikipedia
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Stephan 0796 (Euverlèk | biedrages)
K Stephan 0796 verplaatsde pagina Sjteinkaol nao Sjteenkoal euver 'ne redirek
Stephan 0796 (Euverlèk | biedrages)
Geen bewerkingssamenvatting
Tekslien 1: Tekslien 1:
{{Dialek|Heëlesj}}
{{Dialek|Heëlesj}}
[[File:Coal.jpg|thumb|Sjteenkoal.]]
[[File:Coal.jpg|thumb|Koal]]
[[File:CoalDNLBF.png|thumb|Sjteenkoalgebeed.]]
[[File:CoalDNLBF.png|thumb|'t Gebeed, oeë koale woeëde gewónne, mit de vunnef nog producerentere koele in 2012]]
'''Sjteenkaol''' is e metamorf gesjteente dat gevörmt weëd durch aafzettinge va [[fossiele|fossiele plantereste]]. 't Gesjteente besjteet oet lieëge [[kaolstóf|koalsjtof]], die ónger hoeëgen drök en temperetuur in 'ne langen tiedsdoër umgevörmt weëd (dat me metamorf numt). Sjteenkaol vörmt zich noa [[broenkaol|broenkoal]], en broenkoal vörmt zich noa turf, óch waal gedruëg veen. I Combinatie mit d'r drök, temperetuur en tieëdsdoor óntsjteet oetintelig [[grafiet]], [[antraciet]] en [[diamant]]. 't Delve van 't gesjteente geet óngergronks. 't Gesjteente weëd döks gebroek as brankstof vuur elektriciteetscentrales. Vruëger woeëd sjteenkaol óch gebroek vuur hoezelige doeleng, wie koake of 't brange va 'ne kachel. Durch de inveuring va de centrale verwarming in de [[jaore 1970|joare 1970]], is 't gebroek va sjteenkaol vuur hoezelig doeleng köame vervalle.
'''Sjteekaol''' (of einfach: ''koal'', ''kaol'') is e metamorf gesjteente dat gevörmt weëd durch aafzettinge va fossiel plantereste. 't Gesjteente besjteet oet loage [[koalsjtof]], dat durch hoeëge druk, hoeëge temperatoer en 'ne lange tiedsdoer ómgevurmd weëd. Koal vurmt zich noa [[broenkaol|broenkoal]]; broenkoal óntsjteet noa [[turf]]. Metamorfische processe haote neet óp bei de vurming va koal. Oetintelig óntsjteet [[diamant]]. Koale weëde mieëstal óngergrónks gewónne. 't Gesjteente weëd döks gebroek es branksjtof vuur elektriciteetscentrales. Vreuger woeëd koal óch gebroek vuur hoeshaotelige activitete, wie koake of 't brenne va 'ne kachel. De ópkoms va de [[centraal verwerming]] óp basis va [[eëdgaas]] i de 70'er joare, beteëkende d'r sjloes va koalegebroek in 't hoeshaowe.


== Sjteenkoalewinning in Limburg ==
==Koalewinning i Limburg==
't Vervalle van 't belang vuur sjteenkoal hat tót gevólg dat de sjleting va de koalmiene i g'n [[Miensjtreek]] neet te vermiede woar. De leste mien die gesjlete woeëd, woar de [[Oranje-Nassaumien]] i [[Heële]] in 1974. In 1965 kondigde 't kabinet Cals (KVP, ARP, PvdA) al de sjletinge va de Limbörgse miene aa, weil de miene ikkenomisch unrendabel woeëde gezieë.
't Ewegvalle va de vroag noa koale hat es gevolg dat de sjleting va de koele i g'n [[Miensjtreek]] neet te vermiede woar. De letste koel woar de [[Oranje Nassau I]] i [[Heële]]. Ze woar in productie bis 1974. In 1965 kondigde 't kabinet Cals ([[KVP]], ARP, [[PvdA]]) al de sjletinge va de Limburgse koele aa, weil ze economich ónrendabel begóste te woeëde.


[[Zuud-Limburg|Zuud-]] en [[Midde-Limburg]] make deel oet va e groeëter sjteenkoaleveld, sjtrekkende va [[Ibbenbüren]] in 't Pruusj (t'n noarde va Wesfale), bis in de umgeëving va 't Noard-Franzuësisje [[Kales]]. Dit sjteenkoaleveld woeëd gevörmt in 't geologisch tieëdperk van 't [[westfalien]] (313-309,9 [[Mega-annum|Ma]]), 'n deelperiode van 't [[carboon]] (359,2-299 Ma). In de [[twelfde iew|twólfde ieëw]] woeëd vuur 't ieësj sjteenkoal gedolve i ge daal van 't reveerke de [[Worm]] bei [[Kirchroa|Kirkroa]]. In 1723 krit 't kloaster va [[Rolduc]] 't rech um 't sjteenkoaleveld i g'n umgeëving va Kirkroa te exploitere. Dit gebeed sjtóng sjpieër bekank as de [[Domaniale Mien]]. Bei wettelig besjleet in 1901 is 't gebeed va Kirkroaj bis aa Zittert-Geleën (de oeëstelige en westelige Miensjtreek) durch d'r Sjtaat geëxploiteerd bis ungeveër 't eng va de [[jaore 1960|zestiger joare]].
[[Zuud-Limburg|Zuud-]] en [[Midde-Limburg]] make deel oet va e groeëter sjteenkoaleveld, dat zich oetsjtrek va [[Ibbenbüren]] in 't noarde va [[Noardrien-Wesfale]], bis i g'n ouw Noard-Franzuësisje regio [[Nord-Pas-de-Cales]]. Dit sjteenkoaleveld woeëd gevörmt in 't geologisch tieëdperk van 't [[Wesfalien]] (313-309,9 [[Mega-annum|Ma]]), 'n deelperiode van 't [[Carboon]] (359,2-299 Ma). I d'r [[twelfde iew|twelfde ieëw]] woeëd vuur 't ieësj koale gedolve i ge daal van 't revierke de [[Worm]] bei [[Kirkroa]]. In 1723 kreeg 't kloeëster va [[Rolduc]] 't rech óm 't sjteenkoaleveld i g'n umgeëving va Kirkroa te exploitere. Dit gebeed sjtang sjpieëder bekank es de [[Domaniaal]]. Vanaaf 1901 woeëd 't gebeed va Kirkroa bis aa Zittert-Geling (de Oeëstelige en Westelige Miensjtreek) durch d'r Sjtaat geëxploiteerd.


{{Sjtumpke}}
{{Sjtumpke}}


[[Categorie:Chemie]]
[[Categorie:Historie van Nederlands Limburg]]
[[Kategorie: Nederlands Limburg]]
[[Categorie:Nederlands Limburg]]

Versie op 18 okt 2017 21:33

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


Koal
't Gebeed, oeë koale woeëde gewónne, mit de vunnef nog producerentere koele in 2012

Sjteekaol (of einfach: koal, kaol) is e metamorf gesjteente dat gevörmt weëd durch aafzettinge va fossiel plantereste. 't Gesjteente besjteet oet loage koalsjtof, dat durch hoeëge druk, hoeëge temperatoer en 'ne lange tiedsdoer ómgevurmd weëd. Koal vurmt zich noa broenkoal; broenkoal óntsjteet noa turf. Metamorfische processe haote neet óp bei de vurming va koal. Oetintelig óntsjteet diamant. Koale weëde mieëstal óngergrónks gewónne. 't Gesjteente weëd döks gebroek es branksjtof vuur elektriciteetscentrales. Vreuger woeëd koal óch gebroek vuur hoeshaotelige activitete, wie koake of 't brenne va 'ne kachel. De ópkoms va de centraal verwerming óp basis va eëdgaas i de 70'er joare, beteëkende d'r sjloes va koalegebroek in 't hoeshaowe.

Koalewinning i Limburg

't Ewegvalle va de vroag noa koale hat es gevolg dat de sjleting va de koele i g'n Miensjtreek neet te vermiede woar. De letste koel woar de Oranje Nassau I i Heële. Ze woar in productie bis 1974. In 1965 kondigde 't kabinet Cals (KVP, ARP, PvdA) al de sjletinge va de Limburgse koele aa, weil ze economich ónrendabel begóste te woeëde.

Zuud- en Midde-Limburg make deel oet va e groeëter sjteenkoaleveld, dat zich oetsjtrek va Ibbenbüren in 't noarde va Noardrien-Wesfale, bis i g'n ouw Noard-Franzuësisje regio Nord-Pas-de-Cales. Dit sjteenkoaleveld woeëd gevörmt in 't geologisch tieëdperk van 't Wesfalien (313-309,9 Ma), 'n deelperiode van 't Carboon (359,2-299 Ma). I d'r twelfde ieëw woeëd vuur 't ieësj koale gedolve i ge daal van 't revierke de Worm bei Kirkroa. In 1723 kreeg 't kloeëster va Rolduc 't rech óm 't sjteenkoaleveld i g'n umgeëving va Kirkroa te exploitere. Dit gebeed sjtang sjpieëder bekank es de Domaniaal. Vanaaf 1901 woeëd 't gebeed va Kirkroa bis aa Zittert-Geling (de Oeëstelige en Westelige Miensjtreek) durch d'r Sjtaat geëxploiteerd.


  Dit artikel is e sjtumpke. De kans Wikipedia helpe door 't aan te völle

Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjteekoal&oldid=422321"