Utrechsen Heuvelrögk: Versjèl tösje versies

← Gank nao de veurige diff Gank nao de volgende diff →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie op 12 jan 2017 17:43

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Dit attikel geet uëver d'r sjtoewaal, vuur de gemingde zuug: Utrechtse Heuvelrug. Vuur 't natoerpark, zuug: Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug

D'r Utrechsen Heuvelrögk is 'ne sjtoewwal deë vuur e groeët deel i g'n provins Utrech ligk en vuur e kling deel i Noard-Holland, tusje 't Gooimeer in 't noardweste en d'r Nederrijn in 't zuudoeëste. 'r Lup va de plaatsj Huizen noa Rhenen, oeë d'r markante Grebbeberg ligk. D'r sjtoewwal hat mieërdere toppe bove de 50 meter. D'r Amerongsen Berg is mit 69,2 meter boave d'r zieësjpegel 't hoeëgste punt.

De totale lingte is vunneftig kilometer. De totale oppervlakde is 230 km². Doamit is 't nao de Veluwe 't groeëtste bösjgebeed en sjtoewwal va Nederland.

Unsjtoan

D'r Utrechsen Heuvelrögk is ungeveër 150.000 joare geleje, i de vuurlètste iestied, 't Salien, entsjtange. Vuur deë tied sjtruimde de Maas en d'r Rien e sjtök noardeliger as noe, op de plèk, oeë hüts d'r Geldesje Vallei ligk. De revere houwe hei dikke lage zand en grind aafgezat. Tiedes 't Salien woeëde die sedimentlage umhoeëggedrök, zjus wie bei angere sjtoewwale i Midde-Nederlank. I de lètste iestied, 't Weichselien, woar 't gebeed 'n permafros. Durch de doamals uëverheesjende winge oet 't noardweste woeëde dikke lage zand aa g'ne oeëskant aafgezèt.

I dees kaode periode vónk erosie sjtat. Durch de permafros kós 't sjmeltwater va d'r sjnee niet i g'ne ungergrónk infiltrere, oeë-durch 't zich góng 't concentrere i sjtruimpkes en de ungergrónk begós te erodere. Heidurch woeëde druëge daler of gröbbe gevörmt. Dit vóng óch sjtat in 't Salien, meh de gröbbe oet deë tied zing vöal groeëter as die van 't Weichselien. E groeët daal oet 't Salien is beivuurbild de Darthuizer Poort. D'r Rien erodeert d'r sjtouwwal aa g'n zuudkant. Dat is zichbaar aa de zieër sjteile hellónge va g'ne Grebbeberg.

Toen 't klimaat wermer woeëd, is 't gebeed bebösj geraak. Vanaaf 't Neolithicum raakde d'r heuvelrögk bewoeënd. 't Bösj woeëd doa gekap vuur de vieteelt en d'r landboew. Vanaaf d'r Ieëzertied bis de vreuge middelieëwe verplaatsjde me d'r landboew noa 't lieëger land. Op d'r heuvelrögk untsjtange zoeë hei- en sjtoefzandgebeder. I d'r nuëgetienden ieëw en d'r twintigesten ieëw woeëde groeëte sjtökke bösj, vuural noaldbeum aageplant. De bösje bepale 't landsjap nag allezeleëve.

Natoerbehaod

D'r heuvelrögk is e ecologisch en geografisch wichtig gebeed. In 2003 woeëd 't zudelig sjtök ter gruëtde van 6.000 ha, unger d'r A12, as nationaal park aageweëze. 't Gebeed is evvel zoeë versjnipperd geraak, dat sómmige deerate muijte hant um te uëverleëve. Me wirk aan ecodukte, die gleise en autobane mótte uëverbrögke. Unger mieë de provins Utrech, 't Utrechts Landschap, Natuurmonumenten, 't Goois Natuurreservaat, Staatsbosbeheer en 't IVN zint heivuur verantwoadelig. 't Guëf noe mieërdere ecodukte, oeë-unger twieë bove d'r A12.

Uëverzich va gemingdes

Topografie

'n Topografische kaat va g'ne Utrechsen Heuvelrögk (2013). Klik op 't bild um 't te vergroeëte.

Weblinks

Commons: Utrechtse Heuvelrug – Media gerelateerd aan dit óngerwerp

Website van 't Utrechts Landschap, mit uëverzich van alle Utrechse natoergebede

Referenties

Dit attikel baseert zich op 't corresponderende attikel op de Nederlandse Wikipedia.

@@ Tekslien 3: / Tekslien 3: @@
 ----
 [[Plaetje:Utrecht_hill_ridge_netherlands.svg|thumb|D'r Utrechsen Heuvelrögk mit zing bekangste toppe en de groeëte plaatsje doarumhin]]
-D'r '''Utrechsen Heuvelrögk''' is 'ne sjtoewwal deë vuur e groeët deel i g'n provins [[Utrech (provincie)|Utrech]] ligk en vuur e kling deel i [[Noard-Holland]], tusje 't [[Gooimeer]] in 't noardweste en d'r [[Nederrijn]] in 't zuudoeëste. 'r Lup va de plaatsj [[Huizen]] noa [[Rhene]], oeë d'r markante [[Grebbeberg]] ligk. D'r sjtoewwal hat mieërdere toppe bove de 50 meter. D'r [[Amerongsen Berg]] is mit 69,2 meter boave d'r zieësjpegel 't hoeëgste punt.
+D'r '''Utrechsen Heuvelrögk''' is 'ne sjtoewwal deë vuur e groeët deel i g'n provins [[Utrech (provincie)|Utrech]] ligk en vuur e kling deel i [[Noard-Holland]], tusje 't [[Gooimeer]] in 't noardweste en d'r [[Nederrijn]] in 't zuudoeëste. 'r Lup va de plaatsj [[Huizen]] noa [[Rhenen]], oeë d'r markante [[Grebbeberg]] ligk. D'r sjtoewwal hat mieërdere toppe bove de 50 meter. D'r Amerongsen Berg is mit 69,2 meter boave d'r zieësjpegel 't hoeëgste punt.
 De totale lingte is vunneftig kilometer. De totale oppervlakde is 230 km². Doamit is 't nao de [[Veluwe]] 't groeëtste bösjgebeed en sjtoewwal va [[Nederland]].
@@ Tekslien 15: / Tekslien 15: @@
 Toen 't [[klimaat]] wermer woeëd, is 't gebeed bebösj geraak. Vanaaf 't [[Neolithicum]] raakde d'r heuvelrögk bewoeënd. 't Bösj woeëd doa gekap vuur de vieteelt en d'r landboew. Vanaaf d'r [[Iezertied|Ieëzertied]] bis de vreuge [[middeliewe|middelieëwe]] verplaatsjde me d'r landboew noa 't lieëger land. Op d'r heuvelrögk untsjtange zoeë [[heide|hei]]- en sjtoefzandgebeder. I d'r [[negetiende iew|nuëgetienden ieëw]] en d'r [[twintigste iew|twintigesten ieëw]] woeëde groeëte sjtökke bösj, vuural [[Naoldbeum|noaldbeum]] aageplant. De bösje bepale 't landsjap nag allezeleëve.
-[[Plaetje:Utrechtse_Heuvelrug_vanaf_Elsterberg.jpg|300px|thumb|centre|D'r Utrechsen Heuvelrögk, gezieë vanaaf d'r Elsterberg]]
+[[Plaetje:Utrechtse_Heuvelrug_vanaf_Elsterberg.jpg|450px|thumb|centre|D'r Utrechsen Heuvelrögk, gezieë vanaaf d'r Elsterberg]]
 ==Natoerbehaod==
@@ Tekslien 26: / Tekslien 26: @@
 * [[Leusden]]
 * [[Rhenen]]
-* [[Soestt]]
+* [[Soest]]
 * [[Woudenberg]]
 * [[Utrechtse Heuvelrug (gemeinte)|Utrechtse Heuvelrug]]