Siluur: Versjèl tösje versies

Van Wikipedia
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Stephan 0796 (Euverlèk | biedrages)
KGeen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Tekslien 1: Tekslien 1:
{{Dialek|Heëlesj}}
{{Dialek|Heëlesj}}
[[Plaetje:Silurianfishes ntm 1905 smit 1929.gif|thumb|Visse oet 't Siluur]]
[[Plaetje:Silurianfishes ntm 1905 smit 1929.gif|thumb|Visse oet 't Siluur]]
't '''Siluur''' is e geologisje tiedpèrk dat óngerdeel oetmakd va de era [[Paleozoïcum]]. De periode löp va 443,4 ± 1,5 bis 419,2 ± 3,2 [[Ma]]. 't Tiedpèrk weëd vuuraafgegange durch 't [[Ordovicium]] en weëd ópgevolgd durch 't [[Devoan|Devoon]]. I 't Siluur woar de algemene zieënivo hoeëger en de tempereture wermer as i 't Ordovicium. De dominante lankmassa i 't Siluur woar 't superkontinint [[Gondwana]]. Tusje de klieëner kontininter [[Laurentia]] ('t hütse Noard-Amerika en Greunlank) en [[Baltica]] ('t hütse Noard-Europa) vóng [[caledonisje orognese]] plaatsj, wie i 't vuuraagegange Cambrium en Ordovicium, oeë-durch in Noardwes-Europa en d'r oeës-kös va Noard-Amerika gebirgdes óntsjtónge. Tiëdes 't Siluur greujde de ieësjte echte plenter óp lank. [[Gewervelde biester]] koame nag neet vuur óp lank. I zieë ónjtónge de ieësjte [[beinvèsse|beenvisse]], die jets d'r groeëtste gróp vörme binne de [[vèsse|visse]]. ''[[Brachiopode]]'', [[graptoliete]] en [[trilobiete]] zint algemene [[fossiel]]e oet de geologisje periode. I de mieëstes óndepe zieëje góf 't neëve de [[kaakvisse]], óch groeëte koraalriffe. Óp lank woare de ieësjte [[Oongewervelde bieste|óngerwervelde biester]] talriek, wie [[insekt|insekter]], [[sjorpioen]]e en [[sjpin|sjpinechtige]]. De [[peilsjtaartkraefte|peilsjtaatkreëfte]] leëve nag sjteets i ge köswatere va de Amerikaanjse oeëskös en hawwe Siluur as oersjprung.
't '''Siluur''' is e geologisje tiedpèrk dat óngerdeel oetmakd va de era [[Paleozoïcum]]. De periode löp va 443,4 ± 1,5 bis 419,2 ± 3,2 [[Ma]]. 't Tiedpèrk weëd vuuraafgegange durch 't [[Ordovicium]] en weëd ópgevolgd durch 't [[Devoan|Devoon]]. I 't Siluur woar de algemene zieënivo hoeëger en de tempereture wermer as i 't Ordovicium. De dominante lankmassa i 't Siluur woar 't superkontinint [[Gondwana]]. Tusje de klieëner kontininter [[Laurentia]] ('t hütse Noard-Amerika en Greunlank) en [[Baltica]] ('t hütse Noard-Europa) vóng [[Caledonische orogenese|caledonisje orognese]] plaatsj, wie i 't vuuraagegange Cambrium en Ordovicium, oeë-durch in Noardwes-Europa en d'r oeës-kös va Noard-Amerika gebirgdes óntsjtónge. Tiëdes 't Siluur greujde de ieësjte echte plenter óp lank. [[Gewervelde biester]] koame nag neet vuur óp lank. I zieë ónjtónge de ieësjte [[beinvèsse|beenvisse]], die jets d'r groeëtste gróp vörme binne de [[vèsse|visse]]. ''[[Brachiopode]]'', [[graptoliete]] en [[trilobiete]] zint algemene [[fossiel]]e oet de geologisje periode. I de mieëstes óndepe zieëje góf 't neëve de [[kaakvisse]], óch groeëte koraalriffe. Óp lank woare de ieësjte [[Oongewervelde bieste|óngerwervelde biester]] talriek, wie [[insekt|insekter]], [[sjorpioen]]e en [[sjpinne|sjpinechtige]]. De [[pielsjtertkraefte|peilsjtaatkreëfte]] leëve nag sjteets i ge köswatere va de Amerikaanjse oeëskös en hawwe Siluur as oersjprung.


't Siluur woeëd rónk 1830 gedifinieërd durch d'r Sjotse wetesjapper [[Roderick Murchison]]. Murchison koam tót dees óntdekking noa geologisj óngerzeuk i 't zude va Wales. Heë benömte 't gesjteente oet 't Siluur noa de ''[[Silure]]'', e Keltisje vólk dat leëfde óp g'n grénsj tusje Wales en Ingelank. Zingen collega [[Adam Sedgwick]] óngerzeukde 't awwer Cambrisj gesjteente en beë publiceërde same dön wirk. Óndudeligheed sjöpte verwarring uëver de persieze indeling va de geologisje tiedsjaal. D'r geoloog [[Charles Lapworth]] vóng hei-durch i de indeling 't systeem Ordovicium oet, dat de geologisje tiedperke oeteen hawwe mós.
't Siluur woeëd rónk 1830 gedifinieërd durch d'r Sjotse wetesjapper [[Roderick Murchison]]. Murchison koam tót dees óntdekking noa geologisj óngerzeuk i 't zude va Wales. Heë benömte 't gesjteente oet 't Siluur noa de ''[[Silure]]'', e Keltisje vólk dat leëfde óp g'n grénsj tusje Wales en Ingelank. Zingen collega [[Adam Sedgwick]] óngerzeukde 't awwer Cambrisj gesjteente en beë publiceërde same dön wirk. Óndudeligheed sjöpte verwarring uëver de persieze indeling va de geologisje tiedsjaal. D'r geoloog [[Charles Lapworth]] vóng hei-durch i de indeling 't systeem Ordovicium oet, dat de geologisje tiedperke oeteen hawwe mós.


't Silurisj gejsteente kumt i Noardwes-Europa bekans uëveral vuur, meh óft hat 't ónger g'n linje Groeët-Brittannië-Scandinavië metamorfose óngergange tiëdes de sjpieër [[hercynisje orognese]] i de tiedpèrke Devoon en Carboon. Wieër i Noard-Europa, wie i Sjotland en Noorweëg, guëf 't óch Silurisj gesjteente dat metamorfose óngergegange hat tiëdes de ieëder caledonisje vaawing. Hei kumt Silurisj gesjteente óch aa de óppervlaak.
't Silurisj gejsteente kumt i Noardwes-Europa bekans uëveral vuur, meh óft hat 't ónger g'n linje Groeët-Brittannië-Scandinavië metamorfose óngergange tiëdes de sjpieër [[Hercynische orogenese|hercynisje orognese]] i de tiedpèrke Devoon en Carboon. Wieër i Noard-Europa, wie i Sjotland en Noorweëg, guëf 't óch Silurisj gesjteente dat metamorfose óngergegange hat tiëdes de ieëder caledonisje vaawing. Hei kumt Silurisj gesjteente óch aa de óppervlaak.


{{Geologisje tiedsjaal}}
{{Geologisje tiedsjaal}}

Versie op 25 fib 2016 18:32

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


Visse oet 't Siluur

't Siluur is e geologisje tiedpèrk dat óngerdeel oetmakd va de era Paleozoïcum. De periode löp va 443,4 ± 1,5 bis 419,2 ± 3,2 Ma. 't Tiedpèrk weëd vuuraafgegange durch 't Ordovicium en weëd ópgevolgd durch 't Devoon. I 't Siluur woar de algemene zieënivo hoeëger en de tempereture wermer as i 't Ordovicium. De dominante lankmassa i 't Siluur woar 't superkontinint Gondwana. Tusje de klieëner kontininter Laurentia ('t hütse Noard-Amerika en Greunlank) en Baltica ('t hütse Noard-Europa) vóng caledonisje orognese plaatsj, wie i 't vuuraagegange Cambrium en Ordovicium, oeë-durch in Noardwes-Europa en d'r oeës-kös va Noard-Amerika gebirgdes óntsjtónge. Tiëdes 't Siluur greujde de ieësjte echte plenter óp lank. Gewervelde biester koame nag neet vuur óp lank. I zieë ónjtónge de ieësjte beenvisse, die jets d'r groeëtste gróp vörme binne de visse. Brachiopode, graptoliete en trilobiete zint algemene fossiele oet de geologisje periode. I de mieëstes óndepe zieëje góf 't neëve de kaakvisse, óch groeëte koraalriffe. Óp lank woare de ieësjte óngerwervelde biester talriek, wie insekter, sjorpioene en sjpinechtige. De peilsjtaatkreëfte leëve nag sjteets i ge köswatere va de Amerikaanjse oeëskös en hawwe Siluur as oersjprung.

't Siluur woeëd rónk 1830 gedifinieërd durch d'r Sjotse wetesjapper Roderick Murchison. Murchison koam tót dees óntdekking noa geologisj óngerzeuk i 't zude va Wales. Heë benömte 't gesjteente oet 't Siluur noa de Silure, e Keltisje vólk dat leëfde óp g'n grénsj tusje Wales en Ingelank. Zingen collega Adam Sedgwick óngerzeukde 't awwer Cambrisj gesjteente en beë publiceërde same dön wirk. Óndudeligheed sjöpte verwarring uëver de persieze indeling va de geologisje tiedsjaal. D'r geoloog Charles Lapworth vóng hei-durch i de indeling 't systeem Ordovicium oet, dat de geologisje tiedperke oeteen hawwe mós.

't Silurisj gejsteente kumt i Noardwes-Europa bekans uëveral vuur, meh óft hat 't ónger g'n linje Groeët-Brittannië-Scandinavië metamorfose óngergange tiëdes de sjpieër hercynisje orognese i de tiedpèrke Devoon en Carboon. Wieër i Noard-Europa, wie i Sjotland en Noorweëg, guëf 't óch Silurisj gesjteente dat metamorfose óngergegange hat tiëdes de ieëder caledonisje vaawing. Hei kumt Silurisj gesjteente óch aa de óppervlaak.

Geologische tiedsjaal (Fanerozoïcum (541,0-0,0 Ma)
Cenozoïcum (66,0-0,0 Ma): Paleogeen (66,0-23,03 Ma) ∙ Paleoceen (66,0-56,0 Ma) ∙ Eoceen (56,0-33,9 Ma) ∙ Oligoceen (33,9-23,03 Ma) ∙ Neogeen (23,03-2,588 Ma) ∙ Mioceen (23,03-5,333 Ma) ∙ Plioceen (5,333-2,588 Ma) ∙ Kwartair (2,588-0,0 Ma) ∙ Pleistoceen (2,588-0,017 Ma) ∙ Holoceen (0,017-0,0 Ma)
Mesozoïcum (252,2-66,0 Ma): Trias (252,2-201,3 Ma) ∙ Jura (201,3-145,0 Ma) ∙ Kriet (145,0-66,0 Ma)
Paleozoïcum (541,0-252,2 Ma): Cambrium (541,0-485,4 Ma) ∙ Ordovicium (485,4-443,4 Ma) ∙ Siluur (443,4-419,2 Ma) ∙ Devoon (419,2-358,9 Ma) ∙ Carboon (358,9-298,9 Ma)∙ Perm (298,9-252,2 Ma)
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Siluur&oldid=393660"