Zuud-Limburg: Versjèl tösje versies

Van Wikipedia
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Mergelsberg (Euverlèk | biedrages)
→‎Gesjichde: opsjtand van 1830/ splitsing Limburg 1839
Mergelsberg (Euverlèk | biedrages)
Tekslien 18: Tekslien 18:
Zoeëwie ieëder vermild, is Zuud-Limburg vuur e deel verstedeligd. Wiechtige sjteëj zint g'n heufsjtad [[Mestreech|Masjtrich]], [[Heële]], [[Zittert]], [[Gelaen]] en [[Kirchroaj]]. t' Oeëstelig en 't noardelige deel is deechder bevólkt, vaweëge de [[sjteinkaol|sjteinkoalwinnink]] oet 't verleie, die arbieders treuk oet zoeëwaal Limburg as bekans 't ganse lank. Masjtrich is langer inne wiechtige sjtad geweës. Ge Deel tusje Masjtrich en de [[Miensjtreek]] is dunner bevólkt, en agrarisjer. Miëstal is vieëteelt gekombineërd mit óbsteelt de wiechtigsjte agrarische aktiviteet. 't Gebeed kint me besjawwe as inne d'r audsjte [[Cultuurlandsjap|keltuurlanksjapper]] va [[Nederland|Nederlank]].
Zoeëwie ieëder vermild, is Zuud-Limburg vuur e deel verstedeligd. Wiechtige sjteëj zint g'n heufsjtad [[Mestreech|Masjtrich]], [[Heële]], [[Zittert]], [[Gelaen]] en [[Kirchroaj]]. t' Oeëstelig en 't noardelige deel is deechder bevólkt, vaweëge de [[sjteinkaol|sjteinkoalwinnink]] oet 't verleie, die arbieders treuk oet zoeëwaal Limburg as bekans 't ganse lank. Masjtrich is langer inne wiechtige sjtad geweës. Ge Deel tusje Masjtrich en de [[Miensjtreek]] is dunner bevólkt, en agrarisjer. Miëstal is vieëteelt gekombineërd mit óbsteelt de wiechtigsjte agrarische aktiviteet. 't Gebeed kint me besjawwe as inne d'r audsjte [[Cultuurlandsjap|keltuurlanksjapper]] va [[Nederland|Nederlank]].


Zuud-Limburg sjteet óch bekank um höar [[heuvellandsjap|heuvellanksjap]]. Bekans gans Zuud-Limburg besjteet oet plateaus, die durch revere en bieëksjkes igesjleëte zint, oeë-durch 't heuvellankjsap óntsjtóng. 't Grónk besjteet mieëstal oet [[kriet|krietsjteë]] en [[löss]]. 't bekanke krietsjteë woeëd i de geologisje [[Kriet|tiedpark va 't Kriet]] gevuurmk. De heuvels zint de vuurtzatting va 't Belsj [[Land van Herf|Lank va Herf]], die noch zudeliger uëvergeet i de [[Ardenne]]. De maksimale hoeëgten i ge Limbörgsje Heuvellank, rieëke bies 322 meter boave zieësjpieëgel (g'ne [[Volserberg]] bei [[Vols]]). Hoeëgten bies 'ne meter óf 200 zint algemener. I 't [[Moasdaal]], oeë-durch d'r wiechtigsjte reveer va Zuud-Limburg, namelig d'r [[Moas]] sjtruimp, kunt óch [[klei]] en [[zandj|zaank]] mit grinkbanker vuur.
Zuud-Limburg sjteet óch bekank um höar [[heuvellandsjap|heuvellanksjap]]. Bekans gans Zuud-Limburg besjteet oet plateaus, die durch revere en bieëksjkes igesjleëte zint, oeë-durch 't heuvellankjsap óntsjtóng. 't Grónk besjteet mieëstal oet [[kriet|krietsjteë]] en [[löss]]. 't bekanke krietsjteë woeëd i de geologisje [[Kriet|tiedpark va 't Kriet]] gevuurmk. De heuvels zint de vuurtzatting va 't Belsj [[Land van Herf|Lank va Herf]], die noch zudeliger uëvergeet i de [[Ardenne]]. De maksimale hoeëgten i ge Limbörgsje Heuvellank, rieëke bies 322 meter boave zieësjpieëgel (g'ne [[Volserberg]] bei [[Vols]]). Hoeëgten bies 'ne meter óf 200 zint algemener. I 't [[Moasdaal]], oeë-durch d'r wiechtigsjte reveer va Zuud-Limburg, namelig d'r [[Moas]] sjtruimp, kunt óch [[klei]] en [[zandj|zaank]] mit [[grinkbanker]] vuur.


== Verkieër en keltuur ==
== Verkieër en keltuur ==

Versie op 22 fib 2016 10:48

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.




Aan dit artikel weurt de kómmenden tied nog gewirk.
Tot daen tied kan d'n inhaud van 't artikel veurnaam informatie misse of nog neet good in zie verbandj ligke.


Dit artikel geit euver 't zuje van Nederlands Limburg. Veur 't zuje van Belsj Limburg zeet Haspegouw.

Zuud-Limburg en e sjtök Midde-Limburg en 't Pruusj mit de plateaus.

Zuud-Limburg is de mieëst zudelige deel va zoeëwaal Nederlank as g'n provincie Nederlangks-Limburg. De sjtreek hingk aa Nederlank via e sjmal sjtökske lank va ungeveër vieëf kilometer breë ónger g'n sjtad Ech i Midde-Limburg. 't Sjmalle sjtök weëd westelig begrénsj durch de Belsje provincie Limburg, en oostelig durch de Pruusje bóndssjtoat Noardrien-Wesfale, waat óch gild vuur 't tamp va de sjtreek. Zujelig grénsj 't gebeed aa de Belsje provincie Luuk en teëves e sjtökske Belsj-Limburg bei de gemeinde Voere. I Zuud-Limburg woeënt mieër as de half va 't totaal aatal inwoeëners va de ganse province, ungeveër 607.000 lüj. 't Lanksjap is vuur 'n deel good versjteëdeligd.

't Zuud-Limburgse heuvellanksjap.

Gesjichde

Zuud-Limburg hauw inne rieëke en komplikse gesjichde. 't Zude va Limburg is allewaal neet 't vreugere Limburg dat as Hertogdóm óntsjtóng rónk 't joar 1000 noa Christus bei 't hudig Belsj sjtedsje Limbourg i g'n provincie Luuk. t' Zuud-Limbörgs gebeed hütsje daag, kunt mieër uëverin mit 't aw Lank va Valkeberg, t' Lank va 's-Hertogenrade en 't Groafsjap Dalhem, die sjpieër durch 't Hertogdóm Brabant ópgeneume woeëd i 't Lank va Uëvermoas. 't Gebeed bei Zittert behuurde bei 't Hertogdóm Jöllig.

't Echte (Zuud-)Limburg zoeëwie veer dat noe kinne, woeëd gevuurmd i 't joar 1839. I 1813 al woeëd e Limburg gevuurmd mit 't hudige Belsj-Limburg, meh noa de Belsje ópsjtang va 1830 waoërd in 1839 beslaoëte dat Nederlands Limburg bie Nederland gevoegd zow waeëre. Zoe zint de bei Limburge oetinanger gerakd. Limburg krieët dan zing vuurm, mit Noard- en Midde-Limburg.

Lanksjap

Zoeëwie ieëder vermild, is Zuud-Limburg vuur e deel verstedeligd. Wiechtige sjteëj zint g'n heufsjtad Masjtrich, Heële, Zittert, Gelaen en Kirchroaj. t' Oeëstelig en 't noardelige deel is deechder bevólkt, vaweëge de sjteinkoalwinnink oet 't verleie, die arbieders treuk oet zoeëwaal Limburg as bekans 't ganse lank. Masjtrich is langer inne wiechtige sjtad geweës. Ge Deel tusje Masjtrich en de Miensjtreek is dunner bevólkt, en agrarisjer. Miëstal is vieëteelt gekombineërd mit óbsteelt de wiechtigsjte agrarische aktiviteet. 't Gebeed kint me besjawwe as inne d'r audsjte keltuurlanksjapper va Nederlank.

Zuud-Limburg sjteet óch bekank um höar heuvellanksjap. Bekans gans Zuud-Limburg besjteet oet plateaus, die durch revere en bieëksjkes igesjleëte zint, oeë-durch 't heuvellankjsap óntsjtóng. 't Grónk besjteet mieëstal oet krietsjteë en löss. 't bekanke krietsjteë woeëd i de geologisje tiedpark va 't Kriet gevuurmk. De heuvels zint de vuurtzatting va 't Belsj Lank va Herf, die noch zudeliger uëvergeet i de Ardenne. De maksimale hoeëgten i ge Limbörgsje Heuvellank, rieëke bies 322 meter boave zieësjpieëgel (g'ne Volserberg bei Vols). Hoeëgten bies 'ne meter óf 200 zint algemener. I 't Moasdaal, oeë-durch d'r wiechtigsjte reveer va Zuud-Limburg, namelig d'r Moas sjtruimp, kunt óch klei en zaank mit grinkbanker vuur.

Verkieër en keltuur

D'r A2 noa Luuk, d'r A76 va de Belsje grénsj noa Oake, en d'r A79, de weëg Heële-Masjtrich, zint de wiechtigsjte autosjnelweëg. D'r A2 is t'r hoeëgte va ge zoeëgeneumde flassehals bei Ech d'r dröksjte weëg va Limburg. D'r A76 is ing wiechtige weëg vuur 't internasjonaal vraachverkieër. 't Guëf óch ieëzerweëg durch 't gebeed. De dröksjte vuët va Masjtrich noa Amsterdam. Wieër zuurgt 't Julianakanoal doa vuur dat 't sjieëpsvaartverkieër óch vieëre kan noa de haves va Masjtrich en Luuk, weil d'r Moas t'rplèkke óp g'n grénsj mit 't Belsj zieër óndeep is.

Wieër zint in Zuud-Limburg vöal sjproakversjille deech ópeen. Drèk oeëstelig neëve d'r Moas ligk de Panninger Linie. De lüj westelig va dees linie sjpreëke va inne snie, dewiel de minsje oeëstelig doa va sjnie vuur 'tzélfde wöad zègke. Oeësteliger zèlfs ligk ing uëvergangssjtroak mit de Ripoarisje dialèkte inne boeëg tusje Vols en Kirchroaj en wieër i 't Pruusj. De isoglos begós va'naaf Valkeberg. Get westelig va de plaatsj: Vols, Bóches, Zumpelveld en Kirchroaj ligk de grénsj tusje 't Limbörgsje en Ripoarisje dialèk, allewaal de lüj oet beivuurbild Kirchroaj zègke dat zeë óch Limburgs kalle.

Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Zuud-Limburg&oldid=393061"