Zuud-Limburg: Versjèl tösje versies

Van Wikipedia
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
KGeen bewerkingssamenvatting
Tekslien 19: Tekslien 19:
'''Verkier en kultuur'''
'''Verkier en kultuur'''


De [[A2]] nao Luuk, de [[A76]], vaan de Belsje grensj nao [[Aache]], en de A79, de waeg Hieële-Mestreech, zeen de belangriekste otosjnelwaege. De A2 ként de drökste sjtök waeg vaan Limburg beej 't zoegenaomde flèssehals beej [[Ech]]. De A76 is ein belangrieke waeg veur 't internasjonale vráchverkier. D'r loeëpe ouch iezerwaege doar 't gebeed. De drökste is die vaan Mestreech nao [[Amsterdam]]. Vérder zórgd 't [[Julianakanaol]] d'r voar dat 't sjeepsvaortverkier ouch vaere kan nao de havens vaan Mestreech en Luuk, omdà de Maos terplèkke op de grénsj mit 't Belsj hieël óndeep is.
De [[A2]] nao Luuk, de [[A76]], vaan de Belsje grensj nao [[Aoke]], en de A79, de waeg Hieële-Mestreech, zeen de belangriekste otosjnelwaege. De A2 ként de drökste sjtök waeg vaan Limburg beej 't zoegenaomde flèssehals beej [[Ech]]. De A76 is ein belangrieke waeg veur 't internasjonale vráchverkier. D'r loeëpe ouch iezerwaege doar 't gebeed. De drökste is die vaan Mestreech nao [[Amsterdam]]. Vérder zórgd 't [[Julianakanaol]] d'r voar dat 't sjeepsvaortverkier ouch vaere kan nao de havens vaan Mestreech en Luuk, omdà de Maos terplèkke op de grénsj mit 't Belsj hieël óndeep is.


Vérder is in Zuud-Limburg al good 't taollandsjap verànderende. Dirèk lángs de Maos is de [[Panninger linie]]. De minse westelik van dèzze linie sjpreike vaan einen snie, terwiel de minse oostelik: sjniè veur 't zélfde waord zègke. Oosteliker zélfs is er eine óvergaanssjtroak mit de [[Ripoarische]] dialèkte beej en in [['t Pruus]]. Die [[issoglosse]] begintj vaanaf [[Valkeberg]]. Nèt westelik vaan de plèkke: [[Völs]], [[Bóches]], [[Zumpelveld]] en [[Kirchroaj]] lìgk de grénsj tösgen 't [[Limbörgse]] en Ripoarische dialèk, ófsjoeën de luuj oét biejveurbild Kirchroaj zègke dat ze Limburgs kalle.
Vérder is in Zuud-Limburg al good 't taollandsjap verànderende. Dirèk lángs de Maos is de [[Panninger linie]]. De minse westelik van dèzze linie sjpreike vaan einen snie, terwiel de minse oostelik: sjniè veur 't zélfde waord zègke. Oosteliker zélfs is er eine óvergaanssjtroak mit de [[Ripoarische]] dialèkte beej en in [['t Pruus]]. Die [[issoglosse]] begintj vaanaf [[Valkeberg]]. Nèt westelik vaan de plèkke: [[Völs]], [[Bóches]], [[Zumpelveld]] en [[Kirchroaj]] lìgk de grénsj tösgen 't [[Limbörgse]] en Ripoarische dialèk, ófsjoeën de luuj oét biejveurbild Kirchroaj zègke dat ze Limburgs kalle.

Versie op 6 sep 2015 21:27

Dit artikel is gesjreve in 'n ónbekènd dialek. Es doe wèts wat veur dialek dit is, weurt 't gewaardeerd óm dit aan te gaeve.


Dit artikel geit euver 't zuje van Nederlands Limburg. Veur 't zuje van Belsj Limburg zeet Haspegouw.

Zuud-Limburg en ein sjtök Midde-Limburg en 't Pruus mit de plateaus.

Zuud-Limburg is de meist zujelike deil vaan zowè Nederland as de provincie Nederlands-Limburg. De sjtreik hìngk aon Nederland via ein sjmál sjtökgen landj vaan óngevaer vief kilometer breidte onger de sjtad Ech in Midde-Limburg. 't Sjmalle sjtök wórdt westelik begrénsjt doar de Belsje provincie Limburg, en oostelik doar de Pruusje bóndsland Naordrien-Westfale, waat ouch géldj veur 't tamp van de sjtreek. Zujelik grénsjt 't gebeed aon de Belsje provincie Luuk en tèves ein sjtökgen Belsj-Limburg beej de gemeinde Voere. In Zuud-Limburg woantj miè as de hélf vaan 't totaal aontàl inwoeners vaan de ganse province, óngevaer 607.000 luuj. 't Landsjap is veur ein deil good versjteidelik.

't Zuud-Limburgse heuvellandsjap.

Gesjichte

Zuud-Limburg haet eine rieke en komplèkse gesjichte. 't Zuud-Limburg is èchter neet 't vreugere Limburg die as Hèrtogdom óntsjtond róndj 't jaor 1000 nao christus beej 't hujige Belsje plèk Limbourg in de provincie Luuk. t' Hujige Zuud-Limbörgse gebeed, kómp miè euverein mit 't alde Landj van Valkeberg, t' Landj vaan 's-Hertogenrade en 't Graofsjap Dalhem, die laeter doar de Braobanders ópgenome is in de Landj vaan Overmaze. t' Gebeed beej Zittert behoarde beej 't Hértogdom Jülich.

t' Echte (Zuud-)Limburg zoas veer dat nu kènne, wäödt gevórmpj in 't jaor 1839. In 1813 al is ein Limburg gevórmpj mit 't hujige Belsj-Limburg, maar na de Belsje ópsjtand vaan 1839 zeen de beejde Limburge oéteinanger geràkd. Limburg krièg dan zeen vórm, mit Naord- en Midde-Limburg.

Landsjap

Zoas gezègd is Zuud-Limburg voor ein deil versteidelikt. Groeëte plèkke zeen, de hoafdsjtad Mestreech, Hieële, Zittert, Gelaen en Kirchroaj. t' Oostelike en 't naordelike deil is dichter bevólktj, vaanwège de sjteinkaolwinningj oét 't verlede, die arbiejers trók oét zowè Limburg as eigelik 't ganse land. Mestreech is langer ein groeëte sjtad gewaes. 't Deil tösgen Mestreech en de Miensjtreek is dunner bevólktj, en miè agrarisch. Meistal is viejteelt de belangriekste, agrarische aktiviteit. t' Gebeed is eine d'r aldste kultuurlandsjappe vaan Nederland.

Zuud-Limburg sjteit ouch bekind óm zeen heuvellandsjap. Gans Zuud-Limburg besjteit oét plateaus die doar reveere en baekskes ingesjlète zeen, waordeur 't heuvellandjsap óntsjtònd. 't Gróndj besjteit meistal oét krietgesjteinte en löss. 't bekinde krietgesjteinte wäödt in de geologische tsiedpèrk vaan 't Kriet gevórmdj. De heuvels zeen de voartzètting vaan 't Belsje Landj vaan Herf, die noch zujeliker euvergaot in de Ardenne. De maksimale hoeëgten in 't Limbörgse Heuvelland, rieke tót 322 meter baove ziejsjpèègel (De Völserberg beej Völs.). Hoeëgten tót ein meter of 200 kóme miè voar. In 't Maosdaal, waodeur de belangriekste reveer van Zuud-Limburg, namelik de Maos sjtruimt, kómp ouch klei en zándj mit grindjbànke voar.

Verkier en kultuur

De A2 nao Luuk, de A76, vaan de Belsje grensj nao Aoke, en de A79, de waeg Hieële-Mestreech, zeen de belangriekste otosjnelwaege. De A2 ként de drökste sjtök waeg vaan Limburg beej 't zoegenaomde flèssehals beej Ech. De A76 is ein belangrieke waeg veur 't internasjonale vráchverkier. D'r loeëpe ouch iezerwaege doar 't gebeed. De drökste is die vaan Mestreech nao Amsterdam. Vérder zórgd 't Julianakanaol d'r voar dat 't sjeepsvaortverkier ouch vaere kan nao de havens vaan Mestreech en Luuk, omdà de Maos terplèkke op de grénsj mit 't Belsj hieël óndeep is.

Vérder is in Zuud-Limburg al good 't taollandsjap verànderende. Dirèk lángs de Maos is de Panninger linie. De minse westelik van dèzze linie sjpreike vaan einen snie, terwiel de minse oostelik: sjniè veur 't zélfde waord zègke. Oosteliker zélfs is er eine óvergaanssjtroak mit de Ripoarische dialèkte beej en in 't Pruus. Die issoglosse begintj vaanaf Valkeberg. Nèt westelik vaan de plèkke: Völs, Bóches, Zumpelveld en Kirchroaj lìgk de grénsj tösgen 't Limbörgse en Ripoarische dialèk, ófsjoeën de luuj oét biejveurbild Kirchroaj zègke dat ze Limburgs kalle.

Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Zuud-Limburg&oldid=378881"