Sonorant

Aan dit artikel weurt de kómmenden tied nog gewirk. Tot daen tied kan d'n inhaud van 't artikel veurnaam informatie misse of nog neet good in zie verbandj ligke.

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Inne fonetiek en fonologie is 'ne sonorant of resonant is 'ne spraokklank dae wuuertj gemaak door 'ne kóntinuë, neet-turbelente lóchstruim in 't spraokkenaal; dees waere inne meiste spraoke inne meiste vel stumhöbbendj oetgespraoke; ouch in 't Limbörgs is de stumhöbbendje oetspraok de standerd oetspraok, al kónne ze aangrenzendj aan stumloeaze obstruente ouch stumloeas waere. Klinkers zeen sonorante, aevenes approximante (/j/, /l/, /ʎ/ en /w/), nasale (/m/, /n/, /ŋ/ "ng" en /ɲ/ "nj"), d'n tik-r [ɾ] enne rollendje r [r].

In ajer litteratuur woort de term resonant gebroek es e synoniem veure sonorant enne sonorant 'n begrensdjere term die verwees nao alle resonante mit oetzunjering van klinkers en halfklinkers. 't Taengeneuvergestèldje vanne sonorant is d'n obstruent.

Saorte

Obstruente zeen döks stumloeas, meh sonorante waere bao ummer stumhöbbendj oetgespraoke. 'nen Tupische sonorantinventaer dae in väöl spraeke veurkump is es volg: twieë nasale /m/ en /n/; twieë halfklinkers /w/ en /j/ en twieë liquidae /l/ en /r/.

Inne hiërarchie vanne sonoriteit zeen alle klenk die hoeager zeen es fricatieve sonorante. Daoveur kónne ze de nucleus ('t middedeil) van 'n littergreep in spraoke die det óngersjeid make op 't niveau van sonoriteit.

Sonorante contrastere mit obstruente, die d'r veur zörge det turbulentie inne lóchstruim oetsjèdj of aanvèngk. Óngere obstruente valle fricatieve en ploefklenk, wie /s/ en /t/.

Óngere mitklinkers die achter inne móndj of kael waeren oetgespraoke is 't óngersjied tössen 'nen approximant en 'ne stumhubbendje fricatief zoea wazig det gein inkel bekèndje spraok dao-in e contrast haet. Daoveur contrastere uvulair, faryngeaal en glottaal fricatieve noeatj mit approximante. Ouch in 't Limbörgs zuutj me det trögk inne kael-r /ʁ/ dae zowaal es 'ne fricatief es 'nen approximant wuuertj oetgespraoke.

Stumloeas

Fonemische, stumloeaze sonorante zeen zeldjzaam; ze kómmen es foneem slechs veur in 5% vanne spraoke. Stumloeaze sonorante zeen euver 't algemein hieël stil en lestig te herkènne, zelfs veure luuj die ze inne moderspraok höbbe.

In eder val det 'ne stumloeaze sonorant veurkump guuef 't 'ne contrasterendje stumhöbbendje sonorant (dus wen 'n spraok /r̥/ es foneem haet, kump ouch de stumhöbbendjen taengenhenger /r/ veur).

Stumloeaze sonorante kómmen 't meiiste veur rónjelóm de Groeaten Oceaan, in Oceanië, Oeas-Azië en Naord- en Zuud-Amerika, en in bepaoldje spraokfemieljes wie 't Austronesisch, Sino-Tibetaans, Na-Dené en 't Eskimo-Aleotisch.

'n Europese spraok mit 'ne stumloeaze sonorant is 't Welsh, worin de stumloeazen alveolairen tril /r̥/ 'ne fonemische staot haet.

Stumloeaze [r̥ l̥ ʍ] en meugelik [m̥ n̥] kome volges sómmige theorieje veur in versjillige Aadgriekse dialekte. 't Attisch dialek vanne klassieke periood haw wersjienlik [r̥] es de regelmaesigen allofoon van /r/ ane begin van e waord en meugelik ouch gegemineerd (dóbbel) inne midde van e waord. Daoveur höbbe väöl Ingelse wäörd oet 't Aadgrieks de spèlling "rh" ane begin en "rrh" inne midde: rhetoric en diarrhea.

Aan dit artikel weurt de kómmenden tied nog gewirk. Tot daen tied kan d'n inhaud van 't artikel veurnaam informatie misse of nog neet good in zie verbandj ligke.

Germaans (Ieslandjs, Aadnederlandjs, Ingels wh)

Klankverangeringe

(denasalisering)

Sonorante in 't Limbörgs

(stumverluus van kael-r nao fricatief)

Brónne

• Botma, Bert, and Erik Jan van der Torre. "The prosodic interpretation of sonorants in Dutch." Linguistics in the Netherlands 17.1 (2000): 17-29.
• Goblirsch, Kurt Gustav. "The Icelandic consonant shift in its Germanic context." Arkiv för nordisk filologi 116 (2001): 117-133.
• Ingelse Wikipedia, en waal dees versie.
• Iverson, Gregory K., and Joseph C. Salmons. "Aspiration and laryngeal representation in Germanic." Phonology 12.03 (1995): 369-396.
• Ladefoged, Peter, and Sandra Ferrari Disner. Vowels and consonants. John Wiley & Sons, 2012.