Modernen Tied: Versjèl tösje versies

Van Wikipedia
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Tekslien 27: Tekslien 27:
* De ''socio-polletieke faktor''; de polletieke invlooj vaan greuiende ikkenomische, industriejele en weitesjappeleke meugelekheiie zörgde veur 'n groete greui vaan de [[Bourgeouisie]], dee in tegedeil bis de [[aristocratie]] riek waor geweure oet eige veerdegheije en neet vaanwege priveléges die 't al gove bij geboorte. Zie waore professioneel, intellectueel en industrieel en krege 'n greuiende interesse in polletieke betrokkeheid en polletieke invlooj. Ouch goof 't väöl lui bij de Bourgeouisie die ''Dissenters'' waore; lui die 'n relizjieus minderheid aonhinge. Zie vörmde 't idee vaan de ''civiele société'' en waore aktief en zelfbewös es börgers en begosse mie stöm te kriege in de publieke polletiek en hadde euver 't algemein (gans en al vergeleke mèt de aristocratie en de geistelekheid) 'n kritischere hawwing contra traditioneel dinke, authoriteite vaan 't [[Ancient Régime]], [[monarchie]]je, [[Adel]] en [[christendóm]].
* De ''socio-polletieke faktor''; de polletieke invlooj vaan greuiende ikkenomische, industriejele en weitesjappeleke meugelekheiie zörgde veur 'n groete greui vaan de [[Bourgeouisie]], dee in tegedeil bis de [[aristocratie]] riek waor geweure oet eige veerdegheije en neet vaanwege priveléges die 't al gove bij geboorte. Zie waore professioneel, intellectueel en industrieel en krege 'n greuiende interesse in polletieke betrokkeheid en polletieke invlooj. Ouch goof 't väöl lui bij de Bourgeouisie die ''Dissenters'' waore; lui die 'n relizjieus minderheid aonhinge. Zie vörmde 't idee vaan de ''civiele société'' en waore aktief en zelfbewös es börgers en begosse mie stöm te kriege in de publieke polletiek en hadde euver 't algemein (gans en al vergeleke mèt de aristocratie en de geistelekheid) 'n kritischere hawwing contra traditioneel dinke, authoriteite vaan 't [[Ancient Régime]], [[monarchie]]je, [[Adel]] en [[christendóm]].


Dees faktore verzwaakte 't Ancient Régime allein meh mie en zörgde oetindelek veur de polletieke ooncontentegheid in Europa en [[Noord-Amerika]] en zörgde oetindelek veur de Franse Rivvelutie en de Amerikaanse Rivvelutie, boevaan de ein rizzelteerde in chronologisch 'n constitutioneel monarchie, 'n rippebliek, 'n monarchie oonder [[Napoleon]] (evels dizze kier oonder 't möm vaan 't volk in plaots vaan de in 't Ancient Régime gebrukeleke Wil vaan God), en oetindelek weur 'n rippebliek. De aander rizzelteerde in de oppe [[democratie]] gebasseerde [[Vereigde Staote vaan Amerika]]. Tot Fraankriek metein democratiseerde is dus 'n mythe. Wie zjus gezach betröffenterende 't nui régime vaan Napoleon, waor evels 'n groete veraandering in beij len (en gauw in gans Europa) tot vaanaof noe 't volk neet mie zaw tollerere tot 'ne leijer totalitair waor, 'n klein gróp representierde en gei geveul vaan 'n gooj relatie aongoof mèt de bevolking. Heer moos symbolisere tot heer door de wil vaan 't volk regierde, of dit noe democratisch waor of neet, dat waor wel de insteek in gans Europa vaanaof de Modernen Tied.
Dees faktore verzwaakte 't Ancient Régime allein meh mie en zörgde oetindelek veur de polletieke ooncontentegheid in Europa en [[Noord-Amerika]] en zörgde oetindelek veur de Franse Rivvelutie en de Amerikaanse Rivvelutie, boevaan de ein rizzelteerde in chronologisch 'n constitutioneel monarchie, 'n rippebliek, 'n monarchie oonder [[Napoleon]] (evels dizze kier oonder 't möm vaan 't volk in plaots vaan de in 't Ancient Régime gebrukeleke Wil vaan God), en oetindelek weur 'n rippebliek. De aander rizzelteerde in de oppe [[democratie]] gebasseerde [[Vereinegde Staote vaan Amerika]]. Tot Fraankriek metein democratiseerde is dus 'n mythe. Wie zjus gezach betröffenterende 't nui régime vaan Napoleon, waor evels 'n groete veraandering in beij len (en gauw in gans Europa) tot vaanaof noe 't volk neet mie zaw tollerere tot 'ne leijer totalitair waor, 'n klein gróp representierde en gei geveul vaan 'n gooj relatie aongoof mèt de bevolking. Heer moos symbolisere tot heer door de wil vaan 't volk regierde, of dit noe democratisch waor of neet, dat waor wel de insteek in gans Europa vaanaof de Modernen Tied.


== Brónne ==
== Brónne ==

Versie op 16 mrt 2015 11:38


Aan dit artikel weurt de kómmenden tied nog gewirk.
Tot daen tied kan d'n inhaud van 't artikel veurnaam informatie misse of nog neet good in zie verbandj ligke.


Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


De Modernen Tied of Nuisten Tied is de meis recenten tied in de Europese historie, maak deil oet vaan de Nuien Tied (dee oet 't de traditionele Europese indeiling vaan Aajdheid, Middeliewe en Nuien Tied kump) en is 't vervolg op de Vreugmodernen Tied. Groofweeg gief 't dees periood vaanaof de 19e iew, al stèlle mie en mie historici allewijl tot de Franse Rivvelutie oet 1789 't begin, of de “mörrege”, vaan dees periood waor.

Zoewie de benaoming al zal implicere, is de “Modernisering vaan Europa” teikenentere veur dizzen tied. 't Goof hei 'n polletieke, socio-ikkenomische en culturele transformatie vaan Europa en de Westerse Wereld (in deen tied de door de blaanke behojde Europese kolonies en ex-kolonies). De percessie vaan dees modernisering is veural te zien in polletieke ideologie en weitesjappeleke kènnes. Aon de eine kant kin me stèlle tot modernisatie ideologieje en socio- en biomedische weitesjap heet geproduceerd en aon de aandere kant kin me zègke tot ideologieje en socio- en biomedische weitesjap modernisatie heet geïnterpreteerd en evalueerd.

De oontouvering vaan de maotsjappie steit centraol in de modernisering vaan Europa en woort ind 19e iew good verweurd door Nietzsches Doed vaan God, aofgeleid vaan ziene bekinde quote: Gott ist tod! (God is doed!).

Betrach Moderne ethiek veur 't hoofartikel euver dit óngerwerp.

Dees oontouvering waor neet allein 'n direk rizzeltaot vaan de Opklaoreng, de krimpende populariteit vaan relizjie, ouch goof 't 'n direk aonval oppe Opklaoreng, naomelek de krimpende populariteit vaan rationalisme ('t geluif in objektieve woerheid). Dao mót wel bij weure gezach tot nui mythologische illemènte oet versjillende nui ideologieje en sociaal weitesjappe höbbe geperbeerd de levesvraoge die woorte gestèld door relizjie en rationalisme te vervaange mèt nui ideeje vaan wie geleve mót weure. 'n Vraog die allewijl dèks veurkump is of v'r nog ummertouw us bevinde in de Modernen Tied. 't Nog väöl aonwezege geluif in rationalisme in dees periood, lieket wijer weg es oets. 'n Populair theorie is tot 't nationalisme vaan de Ierste Wereldoorlog, 't Nationaal-Socialisme vaan de Twiede Wereldoorlog en 't communisme vaan de Ierste Wereldoorlog de rationeel ideeje mèt de groond geliek heet gemaak: me kin neet gewoeneweg stèlle tot 't ein woerheid gief; de ideologie vaan versjillende lui in de 19e en 20e iew is dao e veurbeeld vaan. Sommege lui stèlle daorum tot veer allewijl in de Posmodernen Tied leve. Aandere lui zègke zjus tot veer nog ummertouw in de Modernen Tied leve, veural umtot de percessie die vaanaof de Franse Rivvelutie begoos oonophawwelek is doorgegaange en tot eus cultuur väöl direkter e rizzeltaot is vaan dizzen tied es v'r wèlle dinke. Es me oetgeit vaan 't posmodernisme, e geluif dat ummertouw mie populair weurt in Europa, is de Modernen Tied opgehawwe nao de Twiede Wereldoorlog en is de kern vaan de Modernen Tied de zoegenaomde Lange Negetienden Iew, dee begos mèt de Franse Rivvelutie in de laten 18e iew en indegde mèt de oetbraak vaan de Ierste Wereldoorlog.

Wat me ouch “Modern” en “neet Modern” nump, klaor is tot 't in de Modernen Tied góng um 'n veraandering vaan Europa; vaan 'n traditionele maotsjappij nao 'n moderne maotsjappij. Drei faktore höbbe hei-aon mèt geholpe.

In zeker zin kin me zègke tot de historisch achtergroond vaan dees drei transformaties al begoste op te komme nao 't ind vaan de Middeliewe, 't begin vaan de Renaissance. Evels begos 't pas ech klaor te weure vaanaof 1750 en zaw dees historische achtergroond door oontwikkele bis umtrint 1850. Ouch hei gief 't drei groete moeveminte:

  • Moderne, verliechte weerdes, wie individualisme, oonaofhenkelek dinke (ziechbaar al gedeiltelek oontwikkeld in de Renaissance), evels ouch klaore struiminge wie humanisme en protestantisme; zoonder dees ideologie en relizjie waor modernisering oonmeugelek, aongezeen 't e groet tekort aon collectief kompassie goof in de aander ideologieje en umtot de Katholieke kèrk noets vaan plan waor in deen tied ziech aon te passe aon de nui oontwikkelinge (dewijl protestantisme zjus in de Vreugmodernen Tied woort gestiech).
  • Greui in Europees en international sjachele, de minder rezjional weurenterende ikkenomie vaan Europa in de 16e en 17e iew had fundering gelach veur de ierste vörm vaan kapitalisme
  • Centraoleziering, 't Opgoon vaan modern sovereign en centraol staote, de “Nui Monarchieje” geneump in deen tied, en dèks gelink mèt 't verleechte depotisme.

Dees drei groete moeveminte waore dus, wie ieder gezach, al 'n tiedsje gaonde in Europa. 't Goof evels ouch versjèllende eigsetiedse faktore in Europa die mètheelpe in de modernisering vaan eus cultuur. De twie hooffaktore zien:

  • De socio-ikkenomische faktor; 'n gigantische greui vaan de Europees bevouking zörgde tege eders verwachtinge in dizze kier neet veur väöl perbleme. Mehjao, 't goof sociale disruptie, gigantische culturele shocks en massa-immegratie die alledrei nog väöl invlooi zawwe oetoefene op de Modernen Tied, en daomèt ouch deil oetmake vaan dees hooffaktor, mer de greui vaan technologische meugelekheije in dizzen tied zörgde d'r veur tot me gein groete perbleme es rizzeltaot vaan demografische greui had es zoewie me 't tegekump in beveurbeeld allewijl Afrika
  • De socio-polletieke faktor; de polletieke invlooj vaan greuiende ikkenomische, industriejele en weitesjappeleke meugelekheiie zörgde veur 'n groete greui vaan de Bourgeouisie, dee in tegedeil bis de aristocratie riek waor geweure oet eige veerdegheije en neet vaanwege priveléges die 't al gove bij geboorte. Zie waore professioneel, intellectueel en industrieel en krege 'n greuiende interesse in polletieke betrokkeheid en polletieke invlooj. Ouch goof 't väöl lui bij de Bourgeouisie die Dissenters waore; lui die 'n relizjieus minderheid aonhinge. Zie vörmde 't idee vaan de civiele société en waore aktief en zelfbewös es börgers en begosse mie stöm te kriege in de publieke polletiek en hadde euver 't algemein (gans en al vergeleke mèt de aristocratie en de geistelekheid) 'n kritischere hawwing contra traditioneel dinke, authoriteite vaan 't Ancient Régime, monarchieje, Adel en christendóm.

Dees faktore verzwaakte 't Ancient Régime allein meh mie en zörgde oetindelek veur de polletieke ooncontentegheid in Europa en Noord-Amerika en zörgde oetindelek veur de Franse Rivvelutie en de Amerikaanse Rivvelutie, boevaan de ein rizzelteerde in chronologisch 'n constitutioneel monarchie, 'n rippebliek, 'n monarchie oonder Napoleon (evels dizze kier oonder 't möm vaan 't volk in plaots vaan de in 't Ancient Régime gebrukeleke Wil vaan God), en oetindelek weur 'n rippebliek. De aander rizzelteerde in de oppe democratie gebasseerde Vereinegde Staote vaan Amerika. Tot Fraankriek metein democratiseerde is dus 'n mythe. Wie zjus gezach betröffenterende 't nui régime vaan Napoleon, waor evels 'n groete veraandering in beij len (en gauw in gans Europa) tot vaanaof noe 't volk neet mie zaw tollerere tot 'ne leijer totalitair waor, 'n klein gróp representierde en gei geveul vaan 'n gooj relatie aongoof mèt de bevolking. Heer moos symbolisere tot heer door de wil vaan 't volk regierde, of dit noe democratisch waor of neet, dat waor wel de insteek in gans Europa vaanaof de Modernen Tied.

Brónne

Inleiing

  • Aron, Raymond (1977-1979). Main currents in sociological thought. 1. Montesquieu, Comte, Marx, Tocqueville. The sociologists and the revolution of 1848. 2. Durkheim, Pareto, Weber. Harmondsworth etc.: Penguin Books.
  • Collins, Randall & Michael Makowsky (1993). The discovery of society. New York, N.Y.: McGraw-Hill.
  • Davies, Norman (1996). Europe: a history. Oxford, New York: Oxford University Press.
  • Giddens, Anthony (1971). Capitalism and modern social theory. An analysis of the writings of Marx, Durkheim and Max Weber. Cambridge etc.: Cambridge University Press.
  • Malik, Kenan (2002). Man, Beast and Zombie. What Science Can and Cannot Tell Us About Human Nature. London: Weidenfeld & Nicholson/Phoenix.
  • Melancon, Michael S. & John C. Swanson (2007). Nineteenth Century Europe: Sources and Perspectives from History. New York: Pearson Longman.
  • Mosse, George L. (1988). The culture of Western Europe: the nineteenth and twentieth centuries. Boulder, CO: Westview Press.
  • Palmer, R.R. & Joel Colton (1995, 2002). A History of the Modern World. New York: McGraw-Hill.
  • Smith, Roger (1997). The Fontana History of the Human Sciences. London: Fontana; (1997).
  • Stearns, Peter N. & H. Chapman (1975/1992). European society in upheaval. Social history since 1750. New York and London: Macmillan.
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Modernen_Tied&oldid=367497"