Genaeskónde: Versjèl tösje versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Te stom om na te denken |
||
| Tekslien 1: | Tekslien 1: | ||
{{Zie artikel|Voor de gelijknamige opleiding, zie [[Geneeskunde (studie)]].}} |
|||
{{dialek|Nuts}} |
|||
[[Bestand:Pédiatre.jpg|thumb|Een [[kinderarts]] onderzoekt een baby]] |
|||
[[Plaetje:Asklepios.3.jpg|thumb|250px|Beeld van Asclepius, Griekse god van de genaeskónde, Kopenhagen]] |
|||
[[Bestand:Martin shaw after the fall.jpg|thumb|Eerste hulp na een ongeval]] |
|||
'''Genaeskónde''' is e vakgebeed dat zich rich op 't functionere van de [[cel]], van [[wiefsel]], van [[orgaan|organe]] en [[orgaansysteim]]e en de invlood die [[krenkde]]s of afwiekinge hievan höbbe op 't mènsjelike functionere, zowaal fysiek as psychisch. In de genaeskónde weurd gesjtreifd nao 't hersjtille van de gezonde toesjtand, 't verzachte van symptome of de preventie van (ergere) [[pathologie]]. |
|||
[[Bestand:Parasagittal_MRI_of_human_head_in_patient_with_benign_familial_macrocephaly_prior_to_brain_injury_(ANIMATED).gif|thumb|Een [[sagittaal|sagittale]] [[Magnetic Resonance Imaging|MRI]]-scan van de hersenen]] |
|||
Luuj die zich bekwaamd höbbe in dit vakgebeed weure [[arts]] genump. |
|||
[[Bestand:Cesarian the moment of birth3.jpg|thumb|Het uitvoeren van een [[keizersnede]]]] |
|||
[[Bestand:Stress test.jpg|thumb|Het uitvoeren van een [[stresstest]] en opmaak van een [[elektrocardiogram]]]] |
|||
[[Bestand:Embryo at 12 weeks.JPG|thumb|Resultaat van een [[echografie]] bij een baby van 12 weken oud]] |
|||
'''Geneeskunde''' is het interdisciplinaire vakgebied dat zich richt op de invloed die [[ziekte]]s of afwijkingen hebben op het menselijk functioneren, zowel fysiek als psychisch, met als doel het herstellen van de gezonde toestand, het verzachten van symptomen of het voorkomen ([[preventie]]) van (ergere) [[pathologie]]. |
|||
Mensen die bekwaam zijn in dit vak worden [[arts]] of geneesheer genoemd. De medische wetenschap is het geheel aan kennis op medisch, [[farmacologie|farmacologisch]] en [[biologie|biologisch]] terrein dat de geneeskunde mogelijk maakt. |
|||
== Basis == |
|||
De kènnis van de Westerse of ''moderne'' genaeskónde weurd teigenwoerdig verworve volges natuurweitensjappelike methodes van ongerzeuk. Dit nump me waal [[evidence based medicine]]. Mit anger weurd: Westerse genaeskónde mot gabaseerd zien op bewies. <!-- Dit wil zeggen dat er gezocht wordt naar een logisch verband tussen oorzaak en gevolg, dat de onderzoeken door iedereen identiek moeten kunnen herhaald worden met identieke resultaten in identieke omstandigheden. Het behandelen gebeurt met bewezen werkzame therapie (ook weer ''evidence based''). Deze therapie kan onder andere toediening van [[geneesmiddel]]en, [[heelkunde]] (''chirurgie''), bestraling of psychotherapie inhouden. [[Alternatieve geneeswijze]]n zijn meestal niet '''evidence based''' - als ze dat wel waren, waren het al gauw geen 'alternatieve' geneeswijzen meer (zie verder). --> |
|||
De kennis van de ''moderne'' geneeskunde wordt tegenwoordig verworven volgens [[natuurwetenschap]]pelijke methoden van onderzoek. Dit noemt men wel [[evidence-based medicine]]. Met andere woorden: geneeskunde dient gebaseerd te zijn op bewijs. Dit wil zeggen dat er gezocht wordt naar een logisch verband tussen oorzaak en gevolg, dat de onderzoeken door iedereen identiek moeten kunnen herhaald worden met identieke resultaten in identieke omstandigheden. Het behandelen gebeurt met bewezen werkzame therapie (ook weer ''evidence-based''). Deze therapie kan onder andere [[toediening]] van [[geneesmiddel]]en, [[heelkunde]] (''chirurgie''), bestraling of [[revalidatie]] of psychotherapie inhouden. Deze methodiek is zeker nog niet op alle aspecten van de moderne westerse geneeskunde van toepassing: sommigen schatten dat bij toepassing van de criteria voor [[evidence-based medicine]] ca. 20-30 procent van de geneeskunde werkelijk evidence-based mag worden genoemd.<ref>[http://www.shef.ac.uk/scharr/ir/percent.html www.shef.ac.uk/scharr/ir/percent.html]</ref> Het leveren van hard bewijs van werkzaamheid van een methode of behandeling is in de geneeskunde meestal helemaal niet eenvoudig. |
|||
== Geschiedenis van de geneeskunst == |
|||
== Krenkdes == |
|||
{{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van de geneeskunde}} |
|||
<!-- Alle [[ziektebeeld]]en binnen de geneeskunde worden mondiaal vervat in de [[Internationale Classificatie van Ziekten|ICD-10]]. Dit is een uitgave van de [[Wereldgezondheidsorganisatie|WHO]] waarin alle mogelijke diagnosen zijn geclassificeerd in geordend systeem. Het systeem is aanvankelijk ontstaan als een classificatie van doodsoorzaken. --> |
|||
Geneeskunst is al eeuwenoud.<ref>[http://www.levendegeschiedenisonbegrensd.nl/content/geneeskunde_vroeger Archeon, Levende geschiedenis onbegrensd], Geneeskunde vroeger, Door Wil van der Mark, vrij naar J.A. Elvader; Heelmeesters en kwakzalvers door de eeuwen heen.</ref> Sinds [[Claudius Galenus]] (150 n. Chr.) werd in de westerse wereld algemeen verondersteld dat ziekten veroorzaakt werden door een onbalans in de vier lichaamssappen, te weten: slijm, bloed, zwarte en gele gal (gebaseerd op de vier elementen, water, vuur, aarde en lucht en de vereniging van hun eigenschappen; warm, koud, nat en droog), de zogenoemde [[humores|humorenleer]].<ref>http://www.levendegeschiedenisonbegrensd.nl/content/humorenleer Archeon, Levende geschiedenis onbegrensd, Humorenleer van Dr. Louis van de Ven</ref> Therapieën tegen ziekten waren vooral gebaseerd op het weer in harmonie brengen van deze lichaamssappen (zoals door middel van [[aderlaten]], [[Braken (lichaamsfunctie)|braken]] of [[laxeermiddel|laxatie]]). Tot aan de [[18e eeuw]] bestonden geneeskundige handelingen nog voornamelijk hieruit en uit primitieve [[operatie (medisch)|operaties]], [[Botbreuk|botzetting]] en wondbehandelingen. |
|||
Het ontstaan van de moderne geneeskunst wordt in de 19e eeuw geplaatst. Vooral door de ontwikkeling in de [[chemie]], [[laboratorium]] onderzoek (mede door het hernieuwde gebruik van de [[microscoop]]) en meer klinisch onderzoek, werden oude ideeën van het ontstaan van ziekten vervangen door [[bacteriologie]] en [[virologie]]. |
|||
Jieker meugelike krenkde kint weure ongergebrach in minstes ein van de volgende kattegorieë: |
|||
* infectieuze krenkdes (bevoorbild [[tuberculose]] of [[AIDS]]) |
|||
Enkele pioniers: |
|||
* [[neoplasma]]ta <!-- (nieuwvormingen, dus [[benigne]] of [[maligne]] tumoren)--> |
|||
* [[Avicenna]] (vooraanstaand medicus) |
|||
* krenkdes van 't blood, de bloodvormende organe (beinmèrg) en het immuunsysteim ([[anemie]], [[leukemie]] of [[sarcoïdose]]) |
|||
* [[Hippocrates van Kos]] en de [[Eed van Hippocrates]] (observatie, medische ethiek) |
|||
* endocriene krenkdes, <!-- voedings-gerelateerde ziekten en stofwisselingsziekten (bijvoorbeeld [[diabetes mellitus]], ondervoeding of [[albinisme]]) --> |
|||
* [[Claudius Galenus]] |
|||
* psychische krenkdes en gedragsstoernisse <!-- (bijvoorbeeld [[depressie]] of [[ADHD]]) --> |
|||
* [[Andreas Vesalius]] (anatomische kennis) |
|||
* ... |
|||
* [[Ambroise Paré]] (vermaard chirurg) |
|||
<!-- |
|||
* [[Paracelsus]] (pionier in de [[Farmacologie|chemische geneeskunde]]) |
|||
* [[Antoni van Leeuwenhoek]] (microscopist) |
|||
* [[William Harvey]] (ontdekte de [[bloedsomloop]]) |
|||
* [[Ignaz Semmelweis]] (grondlegger van de antiseptische methode) |
|||
* [[Rudolf Virchow]] (grondlegger van de moderne ziekteleer) |
|||
* [[Louis Pasteur]] (ontdekker van [[bacterie|bacteriën]], [[vaccin]]s) |
|||
* [[Robert Koch]] (bacteriële [[infectieziekten]]) |
|||
* [[Lijst van beroemde artsen]] |
|||
== Het medisch proces == |
|||
Globaal, sterk vereenvoudigd en zeer in het kort: |
|||
* Iemand die een afwijking in zijn gezondheid meent te bespeuren komt bij een [[arts]], die een [[anamnese (medisch)|anamnese]] zal afnemen (vragen wat de klachten zijn, waar ze zitten, hoe lang de [[patiënt]] (zoals de hulpvrager nu wordt genoemd) er al last van heeft, etc.; en ook wat de verwachtingen van de patiënt zijn ten aanzien van de arts met betrekking tot het probleem (b.v. geruststelling, genezing, klachtenverlichting, uitsluiten van een ernstige aandoening, een verklaring dat hij ziek thuis mag blijven, een medicijn, een operatie). |
|||
* Daarna verricht de arts zo nodig lichamelijk onderzoek en/of ander hulponderzoek (bijvoorbeeld [[bloedonderzoek]], [[röntgenfoto]]'s [[echografie]]) en probeert al nadenkend, pratend en onderzoekend een of meer [[hypothese]]n op te stellen die de klachten kunnen verklaren, en die hypothesen te testen, meestal door te trachten ze te bevestigen (een [[heuristische strategie]] die voornamelijk op patroonherkenning is gebaseerd).<ref>Ridderikhoff J. Problem-solving in general practice. Theor Med 1993;14:343-63.</ref><ref>Ridderikhoff J. Medical problem-solving: an exploration of strategies. Med Educ 1991;25:196-207</ref> |
|||
* Uiteindelijk blijft er meestal 1 hypothese over: de [[diagnose]]. Daarmee wordt het mogelijk de vooruitzichten ([[prognose]]) te bepalen en eventueel een behandeling in te stellen. Diagnosen blijven overigens meestal hypothesen en zijn lang niet altijd juist.<ref>Ravakhah K. Death certificates are not reliable: revivification of the autopsy. South Med J. 2006 Jul;99(7):728-33.</ref><ref>Zarbo RJ, Baker PB, Howanitz PJ. The autopsy as a performance measurement tool--diagnostic discrepancies and unresolved clinical questions: a College of American Pathologists Q-Probes study of 2479 autopsies from 248 institutions. Arch Pathol Lab Med. 1999 Mar;123(3):191-8.</ref> |
|||
* Het verloop van de behandeling en de ziekte kan eventueel worden vervolgd. |
|||
* Uiteindelijk is de patiënt genezen, houdt een beperking over aan de ziekte of komt te overlijden. |
|||
== Ziekten == |
|||
{{Zie hoofdartikel|ziekte}} |
|||
De meeste [[ziektebeeld]]en binnen de geneeskunde worden mondiaal gerangschikt in de [[International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems|ICD-10]]. Dit is een uitgave van de [[Wereldgezondheidsorganisatie|WHO]] waarin allerlei mogelijke diagnosen zijn geclassificeerd in geordend systeem. Het systeem is aanvankelijk ontstaan als een classificatie van doodsoorzaken. Deze indeling is tamelijk grof, wordt ongeveer om de tien jaar herzien en loopt natuurlijk altijd een aantal jaren achter bij de werkelijke stand van de wetenschap. Praktisch nut heeft de ICD aan het ziekbed niet; het is een statistisch instrument om het vóórkomen van ziektes in verschillende landen te kunnen vergelijken, waarbij men dan maar moet hopen dat in die landen identieke definities worden gehanteerd. |
|||
Iedere mogelijke ziekte kan worden ondergebracht in minstens een van de volgende categorieën: |
|||
* infectieziekten (bijvoorbeeld [[tuberculose]] of [[Aids|AIDS]]) |
|||
* neoplasmata (nieuwvormingen, dus [[benigne]] of [[maligne]] tumoren) |
|||
* ziekten van het bloed, de bloedvormende organen (beenmerg) en het immuunsysteem ([[bloedarmoede|anemie]], [[leukemie]] of [[sarcoïdose]]) |
|||
* endocriene ziekten, voedings-gerelateerde ziekten en stofwisselingsziekten (bijvoorbeeld [[diabetes mellitus]], ondervoeding of [[albinisme]]) |
|||
* psychische ziekten en gedragsstoornissen (bijvoorbeeld [[klinische depressie|depressie]] of [[ADHD]]) |
|||
* ziekten van het zenuwstelsel (bijvoorbeeld [[multiple sclerose]] of de [[ziekte van Huntington]]) |
* ziekten van het zenuwstelsel (bijvoorbeeld [[multiple sclerose]] of de [[ziekte van Huntington]]) |
||
* ziekten van het oog (bijvoorbeeld [[glaucoom]] of [[staar]]) |
* ziekten van het oog (bijvoorbeeld [[glaucoom]] of [[staar]]) |
||
| Tekslien 24: | Tekslien 58: | ||
* ziekten van het spijsverteringskanaal (bijvoorbeeld [[maagzweer]] of [[galstenen]]) |
* ziekten van het spijsverteringskanaal (bijvoorbeeld [[maagzweer]] of [[galstenen]]) |
||
* ziekten van de huid en het onderhuidse weefsel (bijvoorbeeld [[psoriasis]] of [[decubitus|doorligplekken]]) |
* ziekten van de huid en het onderhuidse weefsel (bijvoorbeeld [[psoriasis]] of [[decubitus|doorligplekken]]) |
||
* ziekten van de spieren, de botten en het bindweefsel (bijvoorbeeld [[zweepslag]], [[botontkalking|osteoporose]], of |
* ziekten van de spieren, de botten en het bindweefsel (bijvoorbeeld [[Zweepslag (letsel)|zweepslag]], [[botontkalking|osteoporose]], of [[SLE]]) |
||
* ziekten van het urinewegsysteem en de geslachtsorganen (bijvoorbeeld [[blaasontsteking]] |
* ziekten van het urinewegsysteem en de geslachtsorganen (bijvoorbeeld [[blaasontsteking]], [[seksueel overdraagbare aandoening|geslachtsziekten]]) |
||
* ziekten van de zwangerschap, de geboorte en het kraambed (bijvoorbeeld [[zwangerschapsvergiftiging]], [[schouderdistocie]] of [[kraamvrouwenkoorts]]) |
* ziekten van de zwangerschap, de geboorte en het kraambed (bijvoorbeeld [[HELLP-syndroom]], [[zwangerschapsvergiftiging]], [[schouderdistocie]] of [[kraamvrouwenkoorts]]) |
||
* ziekten van de pasgeborene (bijvoorbeeld [[hyperbilirubinemie]]) |
* ziekten van de pasgeborene (bijvoorbeeld [[hyperbilirubinemie]]) |
||
* aangeboren misvormingen, aangeboren afwijkingen en chromosoomafwijkingen (bijvoorbeeld [[open |
* aangeboren misvormingen, aangeboren afwijkingen en chromosoomafwijkingen (bijvoorbeeld [[open rug|spina bifida]], [[klompvoetje]] of [[syndroom van Down|Down-syndroom]]) |
||
* klachten, symptomen, laboratoriumafwijkingen en klinische afwijkingen, niet anders gespecificeerd (bijvoorbeeld onbegrepen [[koorts]] of [[hoofdpijn]]) |
* klachten, symptomen, laboratoriumafwijkingen en klinische afwijkingen, niet anders gespecificeerd (bijvoorbeeld onbegrepen [[koorts]] of [[hoofdpijn]]) |
||
* letsel, vergiftigingen of andere gevolgen van externe oorzaken (bijvoorbeeld [[onderkoeling]], [[koolstofmonoxide]]vergiftiging of [[caissonziekte]]) |
* letsel, vergiftigingen of andere gevolgen van externe oorzaken (bijvoorbeeld [[hypothermie|onderkoeling]], [[koolstofmonoxide]]vergiftiging of [[caissonziekte]] ) |
||
* externe oorzaken van overlijden en permanente schade (bijvoorbeeld auto-ongelukken of [[automutilatie]] of medische complicaties) |
* externe oorzaken van overlijden en permanente schade (bijvoorbeeld auto-ongelukken of [[automutilatie]] of medische complicaties) |
||
* factoren die de gezondheid beïnvloeden (bijvoorbeeld contact met infecties) |
* factoren die de gezondheid beïnvloeden (bijvoorbeeld contact met infecties) |
||
* nieuwe ziekten, nog niet anders gespecificeerd (bijvoorbeeld [[SARS]]) |
* nieuwe ziekten, nog niet anders gespecificeerd (bijvoorbeeld [[SARS]] - inmiddels gewoon een infectieziekte) |
||
--> |
|||
== Geneesmiddelen == |
|||
{{Zie hoofdartikel|geneesmiddel}} |
|||
[[Geneesmiddel]]en, of medicijnen, ([[farmacon|''farmaca'']]) zijn chemische verbindingen die op cellen inwerken en die gebruikt worden in de therapie, de preventie en de diagnostiek. |
|||
Geneesmiddelen kunnen [[organische synthese|synthetisch]] (bv. [[paracetamol]]) of natuurlijk zijn. Natuurlijke geneesmiddelen worden bereid uit grondstoffen afkomstig van planten (bv. [[morfine]]) of schimmels (bv. [[penicilline]]s). Daarnaast bestaan er homeopathische en fytotherapeutische middelen. In Nederland en in vele andere landen mogen veel medicijnen, vooral sterk werkzame of potentieel gevaarlijke, alleen door een arts worden voorgeschreven. Een tweede categorie geneesmiddelen kan vrij (zonder recept van een arts) in een apotheek worden gekocht en een derde soort kan ook bij de drogist en de [[supermarkt]] (maar nooit via zelfbediening) worden aangeschaft. Welke medicijnen in welke categorie vallen, wordt bij wet bepaald en kan van land tot land enigszins verschillen. |
|||
== Alternatieve geneeswijzen == |
|||
{{Zie hoofdartikel|Alternatieve geneeswijze}} |
|||
== Specialismen in Nederland == |
|||
De opleiding tot arts bestaat in [[Nederland]] uit een gedeelte van vier jaar dat afgesloten wordt met een [[doctoraalexamen]]. Daarna volgt nog een gedeelte van twee jaar welke bestaat uit het volgen van verschillende stages (coassistentschappen) in allerlei specialismen als [[coassistent]]. Sommige opleidingen zijn overgestapt op het [[bachelor]]-[[Master (academische graad)|master]] systeem. Uiteindelijk sluit de student de opleiding af met het afleggen van het artsexamen. Na succesvolle afronding verkrijgt hij zijn artsenbul en wordt geregistreerd in het [[BIG-register]] als [[basisarts]]. Daarmee kan men echter nog weinig beginnen. Er volgt eerst nog een specialisatie, bijvoorbeeld als [[huisarts]], [[internist]], [[longarts]], [[oogarts]] etc. Pas na die specialisatie is men daadwerkelijk geneeskundig voldoende geschoold om volledig zelfstandig patiënten te behandelen. De studie inclusief specialisatie duurt in totaal negen tot twaalf jaar. |
|||
Door sommige universiteiten is het curriculum gewijzigd waardoor studenten al in hun vierde jaar in de kliniek stages volgen. Dit is bijvoorbeeld het geval op de [[Rijksuniversiteit Groningen]], de [[Universiteit van Utrecht]] (al in het derde jaar) en de [[Vrije Universiteit Amsterdam|Vrije Universiteit]]. |
|||
In Nederland zijn er drempels bij het inschrijven voor de opleiding geneeskunde, omdat er minder opleidingsplaatsen dan aanmelders zijn. De overheid hanteert daarom een [[numerus fixus]] (instroombeperking) geregeld via de [[Dienst Uitvoering Onderwijs]]. De meeste plaatsen werden vergeven door middel van een gewogen loting, maar op enkele universiteiten (Rotterdam, Amsterdam (UvA en VU) en sinds 2009 ook Groningen) bestond al de mogelijkheid om via [[decentrale selectie]] een opleidingsplaats te bemachtigen. Vanaf 2015 is er geen gewogen loting meer en hanteren alle universiteiten de decentrale selectie. In Groningen (zij-instroom geneeskunde), Utrecht ([[SUMMA]]) en Maastricht ([[A-KO]]) is er de mogelijkheid om via zij-instroom of een ander verkort traject arts te worden. Bij de SUMMA en A-KO wordt naast de opleiding tot arts ook opgeleid tot klinisch onderzoeker. Om toegelaten te worden tot de SUMMA (40 plaatsen per jaar) en de A-KO (55 plaatsen per jaar), moet de kandidaat een kennistoets en een serie interviews afleggen. Deze interviews gaan in op de motivatie en communicatieve vaardigheden van de onderzochte. |
|||
Binnen de moderne geneeskunde bestaan er meer dan 700 specialismen, waarvan er in Nederland een dertigtal gangbaar zijn. Na zijn basisopleiding volgt nagenoeg elke arts een opleiding tot enig specialisme. Daarin kunnen drie hoofdrichtingen worden onderscheiden: de eerstelijns curatieve zorg, de sociale geneeskunde en de klinische specialismen. Enkele specialismen zijn niet officieel erkend. De [[Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering van de Geneeskunst]] (KNMG) formuleert de opleidingseisen en beheert de registers voor de diverse specialismen. Registratie van de arts in een van deze registers is een waarborg voor de kwaliteit van diens opleiding. |
|||
De ''eerstelijns curatieve zorg'' kent drie specialismen: [[huisartsgeneeskunde]], [[verpleeghuisgeneeskunde]] en [[arts voor verstandelijk gehandicapten]]. |
|||
De [[sociale geneeskunde]] richt zich onder meer op de gezondheid van (specifieke groepen binnen) de bevolking. Tot de sociale geneeskunde worden gerekend de specialismen [[bedrijfsarts|arbeid en gezondheid – bedrijfsgeneeskunde]], [[arts voor maatschappij en gezondheid|maatschappij en gezondheid]] en [[verzekeringsgeneeskunde]]. |
|||
(bron:http://www3.who.int/icd/vol1htm2003/fr-icd.htm) |
|||
De [[forensische geneeskunde]] vormt een aparte subdiscipline binnen de geneeskunde en maakt tevens deel uit van de [[forensische wetenschap]]. |
|||
== Specialismes == |
|||
Binne de moderne genaeskónde besjtunt d'r mië as 700 specialismes, woevan d'r in Nederland 'n 20- of dertigtal gangbaar zunt. <!-- die zich onder andere kunnen bezighouden met een specifiek orgaan (bijvoorbeeld oogheelkunde), orgaansysteem (bijvoorbeeld gastro-enterologie) of met [[systemische ziekte]]n (bijvoorbeeld reumatologie). Zij kunnen zich ook toespitsen op een bepaalde levensfase (bijvoorbeeld neonatologie, geriatrie, op de gevolgen van niet te genezen aandoeningen (bijvoorbeeld revalidatiegeneeskunde) of op een aspect van het menselijk gedrag (bijvoorbeeld [[seksualiteit]]). --> |
|||
De ''klinische specialismen'' vindt men doorgaans terug in het ziekenhuis. Zij kunnen zich onder andere bezighouden met een specifiek orgaan (bijvoorbeeld oogheelkunde), orgaansysteem (bijvoorbeeld gastro-enterologie) of met [[systemische ziekte]]n (bijvoorbeeld reumatologie). Zij kunnen zich ook toespitsen op een bepaalde levensfase (bijvoorbeeld neonatologie, geriatrie, op de gevolgen van niet te genezen aandoeningen (bijvoorbeeld revalidatiegeneeskunde) of op een aspect van het menselijk gedrag (bijvoorbeeld [[seksuologie]]). Tenslotte zijn er de zogenaamde ondersteunende specialismen, die zich bezighouden met laboratoriumonderzoek voor de diagnostiek en de behandeling zoals medische microbiologie, klinische chemie en pathologie (pathologische anatomie). De in Nederland erkende klinische specialismen zijn: |
|||
[[Anesthesiologie]] – |
|||
[[Bedriefsgenaeskónde]] – |
|||
[[Cardiologie]] – |
|||
[[Chirurgie]] – |
|||
[[Dermatologie]] – |
|||
[[Endocrinologie]] – |
|||
[[Epidemiologie]] – |
|||
[[Gastro-enterologie]] – |
|||
[[Gerontologie]] (geriatrie) – |
|||
[[Gynaecologie]] (verloskónde en vrouwekrenkdes) – |
|||
[[Heilkunde]] – |
|||
[[Hematologie]] – |
|||
[[Hoesarts|Hoesartsgenaeskónde]] – |
|||
[[Immunologie]] – |
|||
[[Interne genaeskénde]] – |
|||
[[Kael-, neus- en oerheilkónde]] – |
|||
[[pediatrie|Kindergenaeskónde]] – |
|||
[[Medische genetica]] – |
|||
[[Neonatologie]] – |
|||
[[Neurologie]] – |
|||
[[Nucleaire genaeskónde]] – |
|||
[[Oncologie]] – |
|||
[[Oogheelkunde]] – |
|||
[[Orthopedie]] – |
|||
[[Pathologie]] – |
|||
[[Pediatrie]] – |
|||
[[Psychiatrie]] – |
|||
[[Radiologie]] – |
|||
[[Reumatologie]] – |
|||
[[Revalidatiegenaeskónde]] - |
|||
[[Seksuologie]] – |
|||
[[Sjpoedeisende genaeskónde]] – |
|||
[[Sjportgenaeskónde]] – |
|||
[[Tandheilkunde]] – |
|||
[[Traumatologie]] – |
|||
[[Tropische genaeskónde]] – |
|||
[[Urologie]] – |
|||
[[Verpleighoesgenaeskónde]]– |
|||
[[Verzaekeringsgenaeskónde]]– |
|||
;beschouwend: [[dermatologie]], [[interne geneeskunde]] (waaronder: [[cardiologie]], [[gastro-enterologie]], [[klinische geriatrie]], [[longziekten en tuberculose]], [[reumatologie]] en medische oncologie), [[kindergeneeskunde]], [[klinische neurofysiologie]], [[neurologie]], [[psychiatrie]], en [[revalidatiegeneeskunde]]. |
|||
<!-- |
|||
==Geschiedenis van de geneeskunde== |
|||
*[[Hippocrates]] en de [[Eed van Hippocrates]] |
|||
*[[Claudius Galenus]] |
|||
*[[Lijst van beroemde artsen]] |
|||
--> |
|||
;ondersteunend: [[anesthesiologie]], [[klinische genetica]], [[klinische chemie]], [[medische microbiologie]], [[nucleaire geneeskunde]], [[oncologie]], [[pathologie]], [[radiologie]] en [[radiotherapie]]. |
|||
<!-- |
|||
==[[Geneesmiddel]]en== |
|||
Geneesmiddelen of medicijnen (''farmaca'') zijn chemische verbindingen die op levende cellen inwerken en die gebruikt worden in de therapie, de preventie en de diagnostiek. |
|||
;snijdend: [[heelkunde]], [[KNO-heelkunde]], [[neurochirurgie]], [[gynaecologie]], [[kaakchirurgie]], [[oogheelkunde]], [[orthopedie]], [[plastische chirurgie]], [[algemene chirurgie]], [[thoraxchirurgie]] en [[urologie]]. |
|||
Geneesmiddelen kunnen [[Organische synthese|synthetisch]] (bv. [[paracetamol]]) of natuurlijk zijn. Natuurlijke geneesmiddelen worden bereid uit grondstoffen afkomstig van planten (bv. [[morfine]]) of schimmels (bv. [[penicilline]]s). Daarnaast bestaan er homeopatische en fytotherapeutische middelen. In Nederland mogen veel medicijnen, vooral sterk werkzame of potentieel gevaarlijke, alleen door een arts worden voorgeschreven. Een tweede categorie geneesmiddelen kan vrij (zonder recept van een arts) in een apotheek worden gekocht en een derde soort kan ook bij de drogist en de [[supermarkt]] worden aangeschaft. Welke medicijnen in welke categorie vallen, wordt bij wet bepaald en kan per land enigszins verschillen. |
|||
Binnen deze specialismen bestaan nog tal van kennisgebieden, zoals de [[hepatologie]] binnen de inwendige geneeskunde. |
|||
Voor meer informatie: zie [[geneesmiddel]]en. |
|||
--> |
|||
'''Niet erkende specialismen''' zijn onder meer [[tropengeneeskunde]], [[sportgeneeskunde]], [[allergologie]] en [[militaire gezondheidszorg]]. |
|||
== Medicijnversjtrèkking == |
|||
[[Farmacie]], [[Farmaceutica]], [[Farmaceutische industrie]]<br /> |
|||
[[Apotiek]], [[Receptuur]]<br /> |
|||
Hulp bij aafkicke: [[Methadonbus]] |
|||
== |
== Specialisaties in België == |
||
In [[Vlaanderen]] maken de studenten geneeskunde na het zesde jaar een keuze: |
|||
[[acupunctuur]] - [[acupressuur]] - [[aromatherapie]] - [[chiropraxie]] - [[fytotherapie]] - [[haptonomie]] - [[homeopathie]] - [[hypnotherapie]] - [[orthomoleculaire therapie]] - [[paranormale geneeswijzen]] - [[reiki]] - [[reïncarnatietherapie]] - [[shiatsu]] - [[yoga]] |
|||
* huisartsengeneeskunde |
|||
* sociale geneeskunde ([[verzekeringsgeneeskunde]], schoolgeneeskunde, ... ) |
|||
* wetenschappelijk onderzoek |
|||
* prespecialisatie ([[kindergeneeskunde]], [[psychiatrie]], [[orthopedie]], [[oogheelkunde]] enz.). |
|||
In Vlaanderen staat de studie open voor al wie een diploma [[secundair onderwijs]] (of gelijkwaardig) bezit, '''én''' slaagt in een toelatingsproef. De proef gaat over kennis van wetenschappen en de vaardigheid informatie te verwerken<ref>[http://www.toelatingsexamen-geneeskunde.be/informatie-over-het-ingangsexamen Algemene informatie toelatingsexamen geneeskunde 2014]</ref>. |
|||
<!-- |
|||
Zie voor meer informatie: [[Alternatieve geneeswijze]] |
|||
De erkenning van een geneeskundige specialisatie gebeurt door middel van de vermelding ervan in een [[Koninklijk Besluit]]. Dit wordt in het [[Belgisch Staatsblad]] gepubliceerd. De in [[België]] erkende geneeskundige specialisaties dragen de titel van geneesheer-specialist in de desbetreffende specialisatie. |
|||
Verwante onderwerpen: [[Verband tussen armoede en gezondheid|Verband tussen armoede en gezondheid]] |
|||
--> |
|||
=== Erkende specialisaties in België === |
|||
[[Anesthesiologie|Anesthesie-reanimatie]] |
|||
- [[Arbeidsgeneeskunde]] |
|||
- [[Cardiologie]] |
|||
- [[Dermatologie|Dermato-venereologie]] |
|||
- [[Endocrinologie|Endocrino-Diabetologie]] |
|||
- [[Functionele en professionele revalidatie van gehandicapten]] |
|||
- [[Fysische geneeskunde]] |
|||
- [[Gastro-enterologie]] |
|||
- [[Geriatrie]] |
|||
- [[Gynaecologie|Gynaecologie en verloskunde]] |
|||
- [[Chirurgie|Heelkunde]] |
|||
- [[Intensieve zorg]]en |
|||
- [[Interne geneeskunde|Inwendige geneeskunde]] |
|||
- [[Klinische biologie]] |
|||
- [[Mond-, kaak- en aangezichtschirurgie]] |
|||
- [[Nefrologie]] |
|||
- [[Neurochirurgie]] |
|||
- [[Neurologie]] |
|||
- [[Neuropsychiatrie]] |
|||
- [[Nucleaire geneeskunde]] |
|||
- [[Nucleaire in vitro geneeskunde]] |
|||
- [[Oogheelkunde|Oftalmologie]] |
|||
- [[Orthopedie]] |
|||
- [[Otorinolaryngologie]] |
|||
- [[Patholoog|Pathologische anatomie]] |
|||
- [[Pediatrie]] |
|||
- [[Pediatrische neurologie]] |
|||
- [[Plastische chirurgie|Plastische, reconstructieve en esthetische heelkunde]] |
|||
- [[Pulmonologie|Pneumologie]] |
|||
- [[Psychiatrie]] |
|||
- [[Radiotherapie|Radiotherapie-Oncologie]] |
|||
- [[Reumatologie]] |
|||
- [[Revalidatie]] |
|||
- [[Radiologie|Röntgendiagnose]] |
|||
- [[Kaakchirurgie|Stomatologie]] |
|||
- [[Spoedeisende geneeskunde|Urgentiegeneeskunde]] |
|||
- [[Urologie]] |
|||
== Zie ook == |
|||
<!-- |
|||
* [[Reguliere geneeskunde]] |
|||
==Zie ook == |
|||
* [[Portaal:Geneeskunde]] |
|||
*[[Gezondheid van A tot Z]] |
|||
* [[Gezondheid van A tot Z]] |
|||
*[[Farmacie]] |
|||
*[[ |
* [[Farmacie]] |
||
*[[Gezondheidszorg]] |
|||
*[[Ziekte]] |
|||
*[[Ziektebeelden]] |
|||
*Medische begrippen: [[Incidentie]] – [[Prevalentie]] – [[Epidemie]] – [[Fout-negatief]] – [[Teratogeen]] – [[Opportunistische infectie]] – [[Vaccin]] – [[Placebo]] – [[Syndroom]] |
|||
--> |
|||
{{Appendix|2= |
|||
[[Categorie:Genaeskónde|*]] |
|||
* [http://knmg.artsennet.nl knmg.artsennet.nl] |
|||
* [http://www.health.fgov.be/AGP-Lex/nl/wetgeving/koning_besluiten/kb-25nov91.htm Koninklijk Besluit met lijst van erkende specialisaties] |
|||
* [http://www3.who.int/icd/vol1htm2003/fr-icd.htm ICD] |
|||
{{References}} |
|||
}} |
|||
{{Commonscat|Medicine}} |
|||
[[Categorie:Geneeskunde| ]] |
|||
{{Link FA|id}} |
|||
Versie op 7 jan 2015 12:12
Sjabloon:Zie artikel [[Bestand:Pédiatre.jpg|thumb|Een kinderarts onderzoekt een baby]] thumb|Eerste hulp na een ongeval [[Bestand:Parasagittal_MRI_of_human_head_in_patient_with_benign_familial_macrocephaly_prior_to_brain_injury_(ANIMATED).gif|thumb|Een sagittale MRI-scan van de hersenen]] [[Bestand:Cesarian the moment of birth3.jpg|thumb|Het uitvoeren van een keizersnede]] [[Bestand:Stress test.jpg|thumb|Het uitvoeren van een stresstest en opmaak van een elektrocardiogram]] [[Bestand:Embryo at 12 weeks.JPG|thumb|Resultaat van een echografie bij een baby van 12 weken oud]] Geneeskunde is het interdisciplinaire vakgebied dat zich richt op de invloed die ziektes of afwijkingen hebben op het menselijk functioneren, zowel fysiek als psychisch, met als doel het herstellen van de gezonde toestand, het verzachten van symptomen of het voorkomen (preventie) van (ergere) pathologie. Mensen die bekwaam zijn in dit vak worden arts of geneesheer genoemd. De medische wetenschap is het geheel aan kennis op medisch, farmacologisch en biologisch terrein dat de geneeskunde mogelijk maakt.
Basis
De kennis van de moderne geneeskunde wordt tegenwoordig verworven volgens natuurwetenschappelijke methoden van onderzoek. Dit noemt men wel evidence-based medicine. Met andere woorden: geneeskunde dient gebaseerd te zijn op bewijs. Dit wil zeggen dat er gezocht wordt naar een logisch verband tussen oorzaak en gevolg, dat de onderzoeken door iedereen identiek moeten kunnen herhaald worden met identieke resultaten in identieke omstandigheden. Het behandelen gebeurt met bewezen werkzame therapie (ook weer evidence-based). Deze therapie kan onder andere toediening van geneesmiddelen, heelkunde (chirurgie), bestraling of revalidatie of psychotherapie inhouden. Deze methodiek is zeker nog niet op alle aspecten van de moderne westerse geneeskunde van toepassing: sommigen schatten dat bij toepassing van de criteria voor evidence-based medicine ca. 20-30 procent van de geneeskunde werkelijk evidence-based mag worden genoemd.[1] Het leveren van hard bewijs van werkzaamheid van een methode of behandeling is in de geneeskunde meestal helemaal niet eenvoudig.
Geschiedenis van de geneeskunst
Sjabloon:Zie hoofdartikel Geneeskunst is al eeuwenoud.[2] Sinds Claudius Galenus (150 n. Chr.) werd in de westerse wereld algemeen verondersteld dat ziekten veroorzaakt werden door een onbalans in de vier lichaamssappen, te weten: slijm, bloed, zwarte en gele gal (gebaseerd op de vier elementen, water, vuur, aarde en lucht en de vereniging van hun eigenschappen; warm, koud, nat en droog), de zogenoemde humorenleer.[3] Therapieën tegen ziekten waren vooral gebaseerd op het weer in harmonie brengen van deze lichaamssappen (zoals door middel van aderlaten, braken of laxatie). Tot aan de 18e eeuw bestonden geneeskundige handelingen nog voornamelijk hieruit en uit primitieve operaties, botzetting en wondbehandelingen.
Het ontstaan van de moderne geneeskunst wordt in de 19e eeuw geplaatst. Vooral door de ontwikkeling in de chemie, laboratorium onderzoek (mede door het hernieuwde gebruik van de microscoop) en meer klinisch onderzoek, werden oude ideeën van het ontstaan van ziekten vervangen door bacteriologie en virologie.
Enkele pioniers:
- Avicenna (vooraanstaand medicus)
- Hippocrates van Kos en de Eed van Hippocrates (observatie, medische ethiek)
- Claudius Galenus
- Andreas Vesalius (anatomische kennis)
- Ambroise Paré (vermaard chirurg)
- Paracelsus (pionier in de chemische geneeskunde)
- Antoni van Leeuwenhoek (microscopist)
- William Harvey (ontdekte de bloedsomloop)
- Ignaz Semmelweis (grondlegger van de antiseptische methode)
- Rudolf Virchow (grondlegger van de moderne ziekteleer)
- Louis Pasteur (ontdekker van bacteriën, vaccins)
- Robert Koch (bacteriële infectieziekten)
- Lijst van beroemde artsen
Het medisch proces
Globaal, sterk vereenvoudigd en zeer in het kort:
- Iemand die een afwijking in zijn gezondheid meent te bespeuren komt bij een arts, die een anamnese zal afnemen (vragen wat de klachten zijn, waar ze zitten, hoe lang de patiënt (zoals de hulpvrager nu wordt genoemd) er al last van heeft, etc.; en ook wat de verwachtingen van de patiënt zijn ten aanzien van de arts met betrekking tot het probleem (b.v. geruststelling, genezing, klachtenverlichting, uitsluiten van een ernstige aandoening, een verklaring dat hij ziek thuis mag blijven, een medicijn, een operatie).
- Daarna verricht de arts zo nodig lichamelijk onderzoek en/of ander hulponderzoek (bijvoorbeeld bloedonderzoek, röntgenfoto's echografie) en probeert al nadenkend, pratend en onderzoekend een of meer hypothesen op te stellen die de klachten kunnen verklaren, en die hypothesen te testen, meestal door te trachten ze te bevestigen (een heuristische strategie die voornamelijk op patroonherkenning is gebaseerd).[4][5]
- Uiteindelijk blijft er meestal 1 hypothese over: de diagnose. Daarmee wordt het mogelijk de vooruitzichten (prognose) te bepalen en eventueel een behandeling in te stellen. Diagnosen blijven overigens meestal hypothesen en zijn lang niet altijd juist.[6][7]
- Het verloop van de behandeling en de ziekte kan eventueel worden vervolgd.
- Uiteindelijk is de patiënt genezen, houdt een beperking over aan de ziekte of komt te overlijden.
Ziekten
Sjabloon:Zie hoofdartikel De meeste ziektebeelden binnen de geneeskunde worden mondiaal gerangschikt in de ICD-10. Dit is een uitgave van de WHO waarin allerlei mogelijke diagnosen zijn geclassificeerd in geordend systeem. Het systeem is aanvankelijk ontstaan als een classificatie van doodsoorzaken. Deze indeling is tamelijk grof, wordt ongeveer om de tien jaar herzien en loopt natuurlijk altijd een aantal jaren achter bij de werkelijke stand van de wetenschap. Praktisch nut heeft de ICD aan het ziekbed niet; het is een statistisch instrument om het vóórkomen van ziektes in verschillende landen te kunnen vergelijken, waarbij men dan maar moet hopen dat in die landen identieke definities worden gehanteerd.
Iedere mogelijke ziekte kan worden ondergebracht in minstens een van de volgende categorieën:
- infectieziekten (bijvoorbeeld tuberculose of AIDS)
- neoplasmata (nieuwvormingen, dus benigne of maligne tumoren)
- ziekten van het bloed, de bloedvormende organen (beenmerg) en het immuunsysteem (anemie, leukemie of sarcoïdose)
- endocriene ziekten, voedings-gerelateerde ziekten en stofwisselingsziekten (bijvoorbeeld diabetes mellitus, ondervoeding of albinisme)
- psychische ziekten en gedragsstoornissen (bijvoorbeeld depressie of ADHD)
- ziekten van het zenuwstelsel (bijvoorbeeld multiple sclerose of de ziekte van Huntington)
- ziekten van het oog (bijvoorbeeld glaucoom of staar)
- ziekten van het oor en het evenwichtsorgaan (bijvoorbeeld middenoorontsteking of de ziekte van Menière)
- ziekten van het hart en het vaatstelsel (bijvoorbeeld hartinfarct of spataderen)
- ziekten van het ademhalingsstelsel (bijvoorbeeld COPD of longontsteking)
- ziekten van het spijsverteringskanaal (bijvoorbeeld maagzweer of galstenen)
- ziekten van de huid en het onderhuidse weefsel (bijvoorbeeld psoriasis of doorligplekken)
- ziekten van de spieren, de botten en het bindweefsel (bijvoorbeeld zweepslag, osteoporose, of SLE)
- ziekten van het urinewegsysteem en de geslachtsorganen (bijvoorbeeld blaasontsteking, geslachtsziekten)
- ziekten van de zwangerschap, de geboorte en het kraambed (bijvoorbeeld HELLP-syndroom, zwangerschapsvergiftiging, schouderdistocie of kraamvrouwenkoorts)
- ziekten van de pasgeborene (bijvoorbeeld hyperbilirubinemie)
- aangeboren misvormingen, aangeboren afwijkingen en chromosoomafwijkingen (bijvoorbeeld spina bifida, klompvoetje of Down-syndroom)
- klachten, symptomen, laboratoriumafwijkingen en klinische afwijkingen, niet anders gespecificeerd (bijvoorbeeld onbegrepen koorts of hoofdpijn)
- letsel, vergiftigingen of andere gevolgen van externe oorzaken (bijvoorbeeld onderkoeling, koolstofmonoxidevergiftiging of caissonziekte )
- externe oorzaken van overlijden en permanente schade (bijvoorbeeld auto-ongelukken of automutilatie of medische complicaties)
- factoren die de gezondheid beïnvloeden (bijvoorbeeld contact met infecties)
- nieuwe ziekten, nog niet anders gespecificeerd (bijvoorbeeld SARS - inmiddels gewoon een infectieziekte)
Geneesmiddelen
Sjabloon:Zie hoofdartikel Geneesmiddelen, of medicijnen, (farmaca) zijn chemische verbindingen die op cellen inwerken en die gebruikt worden in de therapie, de preventie en de diagnostiek.
Geneesmiddelen kunnen synthetisch (bv. paracetamol) of natuurlijk zijn. Natuurlijke geneesmiddelen worden bereid uit grondstoffen afkomstig van planten (bv. morfine) of schimmels (bv. penicillines). Daarnaast bestaan er homeopathische en fytotherapeutische middelen. In Nederland en in vele andere landen mogen veel medicijnen, vooral sterk werkzame of potentieel gevaarlijke, alleen door een arts worden voorgeschreven. Een tweede categorie geneesmiddelen kan vrij (zonder recept van een arts) in een apotheek worden gekocht en een derde soort kan ook bij de drogist en de supermarkt (maar nooit via zelfbediening) worden aangeschaft. Welke medicijnen in welke categorie vallen, wordt bij wet bepaald en kan van land tot land enigszins verschillen.
Alternatieve geneeswijzen
Specialismen in Nederland
De opleiding tot arts bestaat in Nederland uit een gedeelte van vier jaar dat afgesloten wordt met een doctoraalexamen. Daarna volgt nog een gedeelte van twee jaar welke bestaat uit het volgen van verschillende stages (coassistentschappen) in allerlei specialismen als coassistent. Sommige opleidingen zijn overgestapt op het bachelor-master systeem. Uiteindelijk sluit de student de opleiding af met het afleggen van het artsexamen. Na succesvolle afronding verkrijgt hij zijn artsenbul en wordt geregistreerd in het BIG-register als basisarts. Daarmee kan men echter nog weinig beginnen. Er volgt eerst nog een specialisatie, bijvoorbeeld als huisarts, internist, longarts, oogarts etc. Pas na die specialisatie is men daadwerkelijk geneeskundig voldoende geschoold om volledig zelfstandig patiënten te behandelen. De studie inclusief specialisatie duurt in totaal negen tot twaalf jaar.
Door sommige universiteiten is het curriculum gewijzigd waardoor studenten al in hun vierde jaar in de kliniek stages volgen. Dit is bijvoorbeeld het geval op de Rijksuniversiteit Groningen, de Universiteit van Utrecht (al in het derde jaar) en de Vrije Universiteit.
In Nederland zijn er drempels bij het inschrijven voor de opleiding geneeskunde, omdat er minder opleidingsplaatsen dan aanmelders zijn. De overheid hanteert daarom een numerus fixus (instroombeperking) geregeld via de Dienst Uitvoering Onderwijs. De meeste plaatsen werden vergeven door middel van een gewogen loting, maar op enkele universiteiten (Rotterdam, Amsterdam (UvA en VU) en sinds 2009 ook Groningen) bestond al de mogelijkheid om via decentrale selectie een opleidingsplaats te bemachtigen. Vanaf 2015 is er geen gewogen loting meer en hanteren alle universiteiten de decentrale selectie. In Groningen (zij-instroom geneeskunde), Utrecht (SUMMA) en Maastricht (A-KO) is er de mogelijkheid om via zij-instroom of een ander verkort traject arts te worden. Bij de SUMMA en A-KO wordt naast de opleiding tot arts ook opgeleid tot klinisch onderzoeker. Om toegelaten te worden tot de SUMMA (40 plaatsen per jaar) en de A-KO (55 plaatsen per jaar), moet de kandidaat een kennistoets en een serie interviews afleggen. Deze interviews gaan in op de motivatie en communicatieve vaardigheden van de onderzochte.
Binnen de moderne geneeskunde bestaan er meer dan 700 specialismen, waarvan er in Nederland een dertigtal gangbaar zijn. Na zijn basisopleiding volgt nagenoeg elke arts een opleiding tot enig specialisme. Daarin kunnen drie hoofdrichtingen worden onderscheiden: de eerstelijns curatieve zorg, de sociale geneeskunde en de klinische specialismen. Enkele specialismen zijn niet officieel erkend. De Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering van de Geneeskunst (KNMG) formuleert de opleidingseisen en beheert de registers voor de diverse specialismen. Registratie van de arts in een van deze registers is een waarborg voor de kwaliteit van diens opleiding.
De eerstelijns curatieve zorg kent drie specialismen: huisartsgeneeskunde, verpleeghuisgeneeskunde en arts voor verstandelijk gehandicapten.
De sociale geneeskunde richt zich onder meer op de gezondheid van (specifieke groepen binnen) de bevolking. Tot de sociale geneeskunde worden gerekend de specialismen arbeid en gezondheid – bedrijfsgeneeskunde, maatschappij en gezondheid en verzekeringsgeneeskunde.
De forensische geneeskunde vormt een aparte subdiscipline binnen de geneeskunde en maakt tevens deel uit van de forensische wetenschap.
De klinische specialismen vindt men doorgaans terug in het ziekenhuis. Zij kunnen zich onder andere bezighouden met een specifiek orgaan (bijvoorbeeld oogheelkunde), orgaansysteem (bijvoorbeeld gastro-enterologie) of met systemische ziekten (bijvoorbeeld reumatologie). Zij kunnen zich ook toespitsen op een bepaalde levensfase (bijvoorbeeld neonatologie, geriatrie, op de gevolgen van niet te genezen aandoeningen (bijvoorbeeld revalidatiegeneeskunde) of op een aspect van het menselijk gedrag (bijvoorbeeld seksuologie). Tenslotte zijn er de zogenaamde ondersteunende specialismen, die zich bezighouden met laboratoriumonderzoek voor de diagnostiek en de behandeling zoals medische microbiologie, klinische chemie en pathologie (pathologische anatomie). De in Nederland erkende klinische specialismen zijn:
- beschouwend
- dermatologie, interne geneeskunde (waaronder: cardiologie, gastro-enterologie, klinische geriatrie, longziekten en tuberculose, reumatologie en medische oncologie), kindergeneeskunde, klinische neurofysiologie, neurologie, psychiatrie, en revalidatiegeneeskunde.
- ondersteunend
- anesthesiologie, klinische genetica, klinische chemie, medische microbiologie, nucleaire geneeskunde, oncologie, pathologie, radiologie en radiotherapie.
- snijdend
- heelkunde, KNO-heelkunde, neurochirurgie, gynaecologie, kaakchirurgie, oogheelkunde, orthopedie, plastische chirurgie, algemene chirurgie, thoraxchirurgie en urologie.
Binnen deze specialismen bestaan nog tal van kennisgebieden, zoals de hepatologie binnen de inwendige geneeskunde.
Niet erkende specialismen zijn onder meer tropengeneeskunde, sportgeneeskunde, allergologie en militaire gezondheidszorg.
Specialisaties in België
In Vlaanderen maken de studenten geneeskunde na het zesde jaar een keuze:
- huisartsengeneeskunde
- sociale geneeskunde (verzekeringsgeneeskunde, schoolgeneeskunde, ... )
- wetenschappelijk onderzoek
- prespecialisatie (kindergeneeskunde, psychiatrie, orthopedie, oogheelkunde enz.).
In Vlaanderen staat de studie open voor al wie een diploma secundair onderwijs (of gelijkwaardig) bezit, én slaagt in een toelatingsproef. De proef gaat over kennis van wetenschappen en de vaardigheid informatie te verwerken[8].
De erkenning van een geneeskundige specialisatie gebeurt door middel van de vermelding ervan in een Koninklijk Besluit. Dit wordt in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd. De in België erkende geneeskundige specialisaties dragen de titel van geneesheer-specialist in de desbetreffende specialisatie.
Erkende specialisaties in België
Anesthesie-reanimatie - Arbeidsgeneeskunde - Cardiologie - Dermato-venereologie - Endocrino-Diabetologie - Functionele en professionele revalidatie van gehandicapten - Fysische geneeskunde - Gastro-enterologie - Geriatrie - Gynaecologie en verloskunde - Heelkunde - Intensieve zorgen - Inwendige geneeskunde - Klinische biologie - Mond-, kaak- en aangezichtschirurgie - Nefrologie - Neurochirurgie - Neurologie - Neuropsychiatrie - Nucleaire geneeskunde - Nucleaire in vitro geneeskunde - Oftalmologie - Orthopedie - Otorinolaryngologie - Pathologische anatomie - Pediatrie - Pediatrische neurologie - Plastische, reconstructieve en esthetische heelkunde - Pneumologie - Psychiatrie - Radiotherapie-Oncologie - Reumatologie - Revalidatie - Röntgendiagnose - Stomatologie - Urgentiegeneeskunde - Urologie
Zie ook
- ↑ www.shef.ac.uk/scharr/ir/percent.html
- ↑ Archeon, Levende geschiedenis onbegrensd, Geneeskunde vroeger, Door Wil van der Mark, vrij naar J.A. Elvader; Heelmeesters en kwakzalvers door de eeuwen heen.
- ↑ http://www.levendegeschiedenisonbegrensd.nl/content/humorenleer Archeon, Levende geschiedenis onbegrensd, Humorenleer van Dr. Louis van de Ven
- ↑ Ridderikhoff J. Problem-solving in general practice. Theor Med 1993;14:343-63.
- ↑ Ridderikhoff J. Medical problem-solving: an exploration of strategies. Med Educ 1991;25:196-207
- ↑ Ravakhah K. Death certificates are not reliable: revivification of the autopsy. South Med J. 2006 Jul;99(7):728-33.
- ↑ Zarbo RJ, Baker PB, Howanitz PJ. The autopsy as a performance measurement tool--diagnostic discrepancies and unresolved clinical questions: a College of American Pathologists Q-Probes study of 2479 autopsies from 248 institutions. Arch Pathol Lab Med. 1999 Mar;123(3):191-8.
- ↑ Algemene informatie toelatingsexamen geneeskunde 2014