Zwede

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Zwaede
	Blazoen vaan Zwede
Officieel taol	gein
Houfstad	Stockholm
Staotsvörm	Constitutioneel Monarchie
Staotshouf	Karl XVI Gustav (sins 1973)
premier	Göran Persson
Groondgebeed % waoter	449.964 km² 8,67%
Einwoeners	9 miljoen
Munt	Zweedse Kroen (SVK)
Tiedzaone	UTC +1
Nationalen fiesdaag	6 juni
Volkshymne	Du gamla, du fria
Laandcode	SWE
TLD	.se
Tillefoon	+46

Zw(a)ede (Konungariket Sverige) is e land in Scandinavië. 't Grèns aon Noorwege en Finland en ligk aon de Ooszie. Houfstad en groetstse stad is Stockholm; aander stei zien Göteborg, Helsingborg en Luleå.

Administratief eindeiling

Zwede is eingedeild in 21 zoegeneumde Län. Die höbbe ummer 'n stad es cintrum en zien dao dèks nao verneump. De län zien verdeild in 290 gemeintes.

Län Blekinge Län Dalarna Län Gotland Län Gävleborg Län Halland Län Jämtland Län Jönköping Län Kalmar Län Kronoberg Län Norrbotten Län Skåne

Län Stockholm Län Södermanland Län Uppsala Län Värmland Län Västerbotten Län Västernorrland Län Västmanland Län Västra Götaland Län Örebro Län Östergötland

Taole

Zwede heet gein officieel taol. De facto is 't Zweeds daoveur in gebroek. De regering erkint Laps (Sami), Staanderdfins, Meänkieli-Fins, Jiddisch en Romani es meenderheidstaole. In 't zuide weurt Skanisch gesproke, wat vaanajds e groop Deense dialekte is, meh in de twintegste ieuw nao 't Zweeds is touwgegreujd.

Historie

Zwede raakde bewoend nao de lèsten Iestied, wie 't landies devaan ewegtrok. 't Zuide vaan Zwede raakde in de Broonstied bevolk door Germane; iers door o.a. de Gote, nao de Volksverhoezinge door Vikinge. Wie de Nore ziech mie op de len um de Noordzie ginge concentrere en in de twelfde ieuw 't Christendom woort eingeveurd, oontstoont de Zweedse staot. In deen tied begós de geleidelike kolonisatie vaan Noordelik Scandinavië en vaan Finland, dat in 1362 ingelief woort en dat de Zwede neet es onderworpe gebeed meh es quasi-volweerdeg deil vaan 't land behandelde.

In 1389 kaome Denemarke, Noorwege en Zwede oonder eine monarch. Dees unie was in weze personeel, neet polletiek, meh wie de Dene perbierde 't cintrum vaan de unie in Kopehage te lègke sjeide Zwede ziech aof, en stèlde in 1523 keuning Gustav I Wasa aon. In de zeventiende ieuw speulde Zwede in groete polletieke rol, door deil te neme aon de dertegjaoregen Oorlog, meh daonao brokkelde zien positie aof. In 1809 woort Finland vaan Zwede door Rösland vereuverd.

In 1814 annexeerde 't land Noorwege, dat mer 'n paar maond devoor oonaofhenkelik vaan Denemarke waor gewore. In 1905 woort de personeel unie tösse de twie len oontboonde. In d'n Iersten en Twiede Wereldoorlog blaof 't land neutraal; Hitler veel 't neet binne. In 1995 trad Zwede touw tot de EU