Praag: Versjèl tösje versies

Van Wikipedia
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K r2.7.3) (Robot: d'rbie: pa:ਪ੍ਰਾਗ
JackieBot (Euverlèk | biedrages)
K r2.7.2) (Robot: d'rbie: zh-classical:布拉格
Tekslien 201: Tekslien 201:
[[yo:Prague]]
[[yo:Prague]]
[[zh:布拉格]]
[[zh:布拉格]]
[[zh-classical:布拉格]]
[[zh-min-nan:Praha]]
[[zh-min-nan:Praha]]
[[zh-yue:布拉格]]
[[zh-yue:布拉格]]

Versie op 5 fib 2013 05:26

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


Oetsiech oppe Praog vaanaof de Karelsbrögk.

Praag (Tsjechisch Praha) is de hoofstad en groetste stad vaan Tsjechië. In dit land vörmp 't 'n eige distrik, naomelek de hlavní město ofwel hoofstad. 't Ligk cintraol in de Boheme. De stad heet per 31 miert 2005 1.172.975 inwoeners en heet 'n oppervlak vaan 496 km2. De stad ligk op e gemaoteg heuvelland en weurt doorstruimp door de Moldau, Vltava op 't Tsjechisch. Ze is vaan groet polletiek, ikkenomisch en toeristisch belaank; sinds 1992 steit de ganse binnestad op de Wereldheritaasjlies vaan UNESCO.

Naom

De naom vaan de stad kump allezeleve vaan 't Tsjechisch woord práh dat zoeget wie dölper beteikend. Daomèt verwies 't nao de dölpers in de reveer de Moldau, dee watervalle geve. Dao neve heet de stad ouch de bienaome de Gouwe Stad en de stad mèt de hoonderde Tories dee reverere nao de fele bezundere gebouwe in de stad.

Historie

Vreug Historie

De aajdste späöre vaan menslui roontelum Praog geit trök tot 't Paleolithicum. Umtrint 200 v. Chr. zien 't de Kelte dee ziech vestige zjus te zuie vaan Praog. Diese Keltische stam (Bojers) bouwde dao eine vlöchbörch dee me noe Závist nump. In de ierste iew valle de Marcomanni (eine Germaonse stam) de vlöchbörch aon en verovere 't. In de zèsde iew koume de Slove in 't gebeed.

stiechting vaan de Praoger stei

Volges de legende stiechte roont 800 Libusje en Przjemysl de ploger de Praoger Börch. Dees is daan noch vaan hout. Einen twiede börch woort in de tiende aon de anger kaant vaan de Moldau gebouwd, de zoegenump Vysjehrad (Hoege Börch). De stad woort vaanaof daan de zedel vaan de graove en later vaan de keuninge vaan de Boheme. Tösse de twie börchte vestige zich versjèllende marchange zoe wie Duitsers en Jäö. Wenceslaus I vaan Boheme geef in 1230 de nederzetting stadsrechte. In 1257 Ottokar II vaan Boheme stich aon de anger kaant vaan de Moldau Malá Strana (de Kleine Zije). Daarteg jaore later, in 1287, breid de stad oet en ontstaot 't huje Aajd Stad. Bij Malá Strana kump d'r in 1320 de stad Hradtsjany bij.

Middeliewe

Sint-Vituskathedraal gebouwd vaanaof 1344.

De stei bereik ein bleujperiood. 't Bisdom vaan Praog woort ei aorsjbisdom en woort de Sint-Vituskathedraal gebouwd, beije in 1344. Karel IV stich in 1348 de universiteit vaan Praog en de Nui Stad. In 1357 laot heer ouch ein brögk bouwe op de plaots vaan de aaje Judithbrögk, dies Karelsbrögk verbindt de twie kaant mèt einanger. Wie in 1400 Wenceslaus vaan Boheme, de zoon vaan Karel IV, es kiezer vaan 't Heileg Römsj Riek weurt afgezèt is Praog gein residentiestad mie. 't Geit noch slechter mèt de stad wienie de Hussitische revolutie (opstand vaan protestante) oetbreek. Ei groet deil vaan de stad weurt verwoes in 1419. Ouch vind de Ierste Praoger Oetvinstering plaots, lui vaan 't stadsbestuur weure 't raom oetgesmiete. In 1547 braok d'r einen opstand tege Ferdinand I oet. Heer slaot d'n opstand neer en de Praogenere kriege väöl minder rechte en vrijhede.

Daartegjoarege Krieg

De Twiede Praoger Oetvinstering in 1618
Praog in 1572

Wienie Rudolf II aon de mach kump weure de stei in 1583 opnui de residentiestad vaan de kiezer. 't Protestantisme gruijde in 't Heileg Römsj Riek en Rudolfs opvolger keizer Matthias zaog dee religieuze verdeiltheid es ei gevaor en lègkde de protestante väöl regels op. In 1618 koume de protestante in opstand, bestrome ze de Praoger Börch en weure de katholieke bestuurslui oet 't raom vaan de börch gesmiete (Twiede Prager Oetvinstering). Dat waor onder angere de aonleiing veur d'n Daartegjoarege Krieg. Bij de slaag bij de Witten Berg in 1620 weurt 't protestantse leger verslaoge en de protestante weure verjoog. De Zwaede verovere de Paoger Börch, meh de Aajd Stad kriege ze neet veroverd. De katholieke euverwinners bringe de Barok nao Praog, meh de Tsjechischer cultuur beleef ei deeptepunt. In 't Tsjechisch spreek me vaan de veulgende 150 jaor vaan doba temno (donkeren tied), boe-in Praog vergermanisiert weurt.

Modernen Tied

In 1784 weure de veer stei (Aajd Stad, Malá Strana, Hradtsjany en Nui Stad) door Jozef II bie-ein gevoeg. En dao op vuulgde ein bleujperiood veur de Tsjechische cultuur (de zoegenump Tsjechisch nationaol Wedergeboorte in de 18e en 19e iew). Roontelum 1855 waore de Duutstaolege neet mie in de mierderheid. De twie gróppe waore in conflic, zoe woort de Universiteit gespitst in ei Duuts en ei Tsjechisch deil.

Op 28 oktober 1918 woort Praog de hoofstad vaan Tsjecho-Slowakije en in 1922 woort de stad oetgebeid (anexaties) tot Groet Praog. In 1939 vèlt Duutslaand Tsjecho-Slowakije aon en is Praog tot 1945 deil vaan Duutslaand. Praog kump vrij ongesjonde de Twiede Wereldkrieg door. De Sovjets valle de stad binne en in 1948 greep de communistische partij vaan Tsjecho-Slowakije de mach. Pas in 1989 kump 't communistisch regiem te val. In 1993 splis Tsjecho-Slowakije ziech in Tsjechië en Slowakije, Praog woort de hoofstad vaan Tsjechië.

Sins 1990 is Praag 'n partnerstad van 't Duitse Hamburg.

Sjabloon:Stumpke

Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA

Commons
Commons
Op de pazjena Praog van Wikimedia Commons zeen media gerelateerd aan dit óngerwerp te vènje

ak:Prague

Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Praag&oldid=334328"