Arizona

Dit artikel is gesjreve in 'n ónbekènd dialek. Es doe wèts wat veur dialek dit is, weurt 't gewaardeerd óm dit aan te gaeve.

---

Veendel van Arizona

Arizona en de res van Amerika

De sjtaat Arizona (aafkorting: AZ) lik in 't zuid-weste van de Vereinigde Sjtate. Arizona grens aa New Mexico in 't oeste, Utah in 't noorde, Nevada en Californië in 't weste en Mexico in 't zuije. De wesgrens is ouch de Colorado-rivier. D'r zeen twieë groeëte sjtej, Phoenix (/fi:nIks/), de hoofsjtad, en Tucson (/tu:s@n/). Wier zeen d'r nog 'n aantal kling sjtetjes. D'r woene ongeveer vief miljoen luuj in Arizona, woavan 3 miljoen in Phoenix en 1 miljoen in Tucson. Dat betekent dat mer relatief wienig luuj laeve in de rest va de sjtaat.

Grand Canyon.

Sjpaanse taal

Omdat Arizona taege Mexico aanlik zeen d'r gans get Mexikane hieë. Sjpaans is dan ooch 'n belangrieke umgangstaal, en sommige luuj sjpraeke alling mer Sjpaans. De sjpaanse-mexicaanse kultuur is hie neet vraem. Hoeëzer wuure gebouwd mit 'ne Mexicaanse insjlaag. Toch is de Texmex-cultuur ('n cultuur die te vinge is rond 't grensgebeed van Mexico en de VS) hie lang neet zoa sjterk es in Texas.

Geografie

Umdat de sjtaat bes groeët is (295.254 km²), is dat gebeed hendeg dunbevolk. De aafkorting va dees sjtaat is AZ, de biejnaom luujt the Copper State. Van 't noordweste nao 't zuid ooste löp i'ne bergkamp. Dat is der mogollon rim Dat wuurt meistal gewoen d'r rim genump. D'r rim is eigelik ing breuk. Ten noorde lik gewoen e sjtök hoeger dan ten zuide. Ten zuide van der rim is Arizona voornamelik woestijn. Dat is 'ne angere woestijn es wat se in sjoel liers. D'r woestijn in Arizona is rotse mit zand en drek d'r tósse. Wat 't inge woestijn maak is water, gebrek aa water dus. D'r vilt eigelik mer twiee kier per joar get water in dizze woestijn. In jannewari vilt 'r get, en in juli en augustus de res. Es 't doa regent, dan kump is 50 millimeter in 'n uurke normaal. Umdat de grond keihel is kin 't water neet good wure opgenomme, en 't mieëste water vurdwient dus in de reviere. Dat geet gans sjnel. D'r zeen rivierbeddinge die 51 weke in 't joar druug sjtaon, mer es 't regent zint dat woeste reviere. Umdat de luuj in de sjtaej toch motte drinke wuurt dat water tegewoordig opgesjlage achter sjtuwdamme. Dat water wuurt gebruuk in de sjtaej en ooch durch de boere in 't gans zuud weste van de sjtaat. In de woestijn is 't ooch gans werm. Midde in de zomer sóms e graad of 45 en miè. In de winter is 't 'r kouwer, en wuurt 't uuverdaag e graad of 15 tot 20, en sjnachs keult 't aaf tot ongeveer 5 graad. Rondum de rim is 't greun. Vuural dennebuim. Dat gebied is erg geleef vuur vakantie- en weekendhuuskes. Ten noorde van de rim is 't hoeger, en d'r greuje biena geen buim, get kling sjtruuk en get graas. Ooch hie vilt weinig rege, en 't is dus officieel ooch 'ne woestijn. 't Wuurt dan ooch d'r "high desert" oftewaal hoeëge woestijn genumt.

Arizona is ongerverdeilt in 15 graofsjappe, wao van 't groeëtste Coconino is, en dat mèt de meiste inwoners Maricopa.

Betrach Lies vaan graofsjappe in Arizona veur 't hoofartikel euver dit óngerwerp.

D'r Grand Cayon

In d'r high desert lik ooch nog 't waarschienlik bekendste dink va Arizona. D'r Grand Canyon, eigelik ing deepe rivierbedding. Die rivier, de Colorado, lik ruim angerhalve kilometer lieger es 't plateau. D'r canyon is eigelik inge gans groeëte trap, waobie de trappe eder ing paar hongerd meter hoeëg zeen. Es te baoveaan sjtees, is 't oeëtzig enorm. Aan de wes kant van de Canyon is inge dam gebouwd, d'r Hoover dam. Hieachter is 'n enorm stuwmeer ontsjtoan, Lake Mead. Door de sjtroom is Las Vegas (vlakbië) groët gewoore. Alle lempkes brenne door sjtroom van de Hoover dam. Hië is ooch de "Hoover Dam bypass" ing bruk die d'r vuur zurgt dat auto's neet mië uuver de dam motte rieje. Mos waal geen hoogtevrees hubbe es se doa üver wils. Hië ing foto wie ze um nog aan 't bouwe woare.

http://cache.gawkerassets.com/assets/images/4/2011/11/6c8faa4b50e5b24fa86c18a4a67cc6a5.jpg

D'r Monument Valley

Ooch in 't noorde is Monument Valley. Dat is ing groeëte zanjdvlakte. Allemoal rooëd zandj, en doa sjtaon dan inins ing aantal gans groeëte rotskolomme. Die zeen waal 50 tot 100 meter hoeëg en zeen loeëdrech Te zeen in John Wanye filme en ander western films. Monument Valley is ing reservaat, en um die indiane get geld te loate verdene wure ze gevroag mit te sjpiele. Dit park is officieel ooch nog van de indiane en dus geen staat park. Hië woone ooch nog echte indiane die mer gans wiënig Ingelsj proate.

Phoenix

Umdat 't groeëtste deel van Arizona nauweliks bruukbaar is (woestijn) wuurt 'r bie 't boewe van hoeëzer neet umhoeëg gekaeke. Biena alles is alleen begane grondj of ein verdeping. De meeste hoeëzer höbbe ooch 'ne redelike tuin. Daodurch is ing sjtad wie Phoenix gans groeët, wat oppervlak betref. De sjtad Phoenix is ca 7000-8000 veerkante kilometer. Phoenix zelf is neet zoeë groeët, mer der zeen flink get sjtedjes rondom Phoenix die bie Phoenix geteld wure.

Indiane reservate

In Arizona zeen gans get indianesjtamme, en die laeve noe op reservate. De kins doa goan kieke en soms höbbe ze feeste woa ze danse, muziek make en traditioneel ete make. Ze laeve neet meer in tente, en ze höbbe gein vere op d'r kop, mer d'r zeen d'r nog flink get die de ouw tradities in ere houte. D'r zeen ing aantal plekke woa se kins goan kieke noa wie ze vreuger laefde, in hoeëzer die ze in inge rotswand höbbe gemak.

Bosbrande

Al dat gebrek aa water vuur lang periodes maak 't in Arizona hièl "vuur"-gevierlik. Vuurdat de raege in augustus vilt is 't hieë oppasse vuur bosbrandj. Jieker joar is d'r waal inge groeëte bosbrandj en dan kint d'r tot biena doezend veerkante kilometer verbrenne. Die bosbreng zeen vuural bie d'r rim. Doa sjtaon buim (en vakantiehuuskes).

Zilver en koper

Arizona waor neet erg belangriek totdat ze zilver vonge. Ing van die plekke waor Tombstone. Dat is woa de OK Corral is, en doa hat e vuurgevech tösje versjillende bekende cowboys plaatsgevonge. Doa zeen ooch films van gemak. I Tombstone is d'r ouwe sjtiel nog bewaard, en kins se ing ouw saloon in gaon. Ooch the OK corral besjteet nog en dat gevech wuurt nog naogesjpield. Later höbbe ze ooch nog koper gevonge. Dat wuurt nog sjteeds oet de grondj gehaold. Dat is ooch woa d'r bienaam van de sjtaat van kump.

Gebroek van de woestijn

D'r zeen hieë gans get bedrieve die van de woestijn gebruuk make. Alle groeëte automakers höbbe örges in de woestijn 'ne lap grond om hun nuuj wages te teste es 't richtig werm is. De kins dus dèk aafgeplekde auto's zeen. Die wure aafgeplek omdat 't nuuj modelle zeen die nog neet te koup zeen. Durch dat aafplekke zeen ze neet herkenbaar.