Vereinegde Staote vaan Amerika

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

United States of America
Basisgegaevens
Officieel taal	gein, Ingels gebrukelek
Huidsjtad	Washington D.C.
Sjtaotsvörm	Rippebliek
Sjtaotshoof	Barack Obama (sinds 2009)
Vicepresident	Joe Biden
[[{{{titelhoofregering1}}}]]	{{{naomhoofregering1}}}
[[{{{titelhoofregering2}}}]]	{{{naomhoofregering2}}}
[[{{{titelhoofregering3}}}]]	{{{naomhoofregering3}}}
Religie	52% Protestants 24% Katheliek 2% Heilige der Letste Daag 1% Joeds 1% Islamitisch 20% Euverig / atheist
Opperflaakde – % water	9.631.419 km² 4,87%
Inwoeners – Deechde:	295.600.000 31/km²
Biekómmende gegaeves
Munteinheid	US Dollar (US$)
Tiedzaone	UTC -5 tot -10
Nationale fiesdaag	4 juli
Vouksleed	The Star-Spangled Banner
Web | Code | Tel.	.us | USA | +1

De Vereinegde State van Amerika of Vereinegde Staote vaan Amerika (aofgekort V.S., Ingels United States of America, aofgekort U.S.A., in de volksmoond Amerika) is e federatief rippebliek in Noord-Amerika. Nao bevolking en oppervlak is 't 't daarde laand, polletiek, ikkenomisch en militair is 't de mechtegste natie op Eerd. Ouch cultureel en wetensjappelek heet dit land hiel väöl in te bringe. Hoofstad is Washington D.C.; New York is evels väöl groeter. Aander belaankrieke stei zien Los Angeles, Miami, Pittsburg en San Francisco.

Bestuurleke indeiling

Alle staotnaome in 't Ingels

't Land oontlient ziene naom feitelek aon zien bestuurleke indeiling. 't Is opgedeild in 50 state, die 'ne wiedgoonde vörm vaan oonaofhenkelekheid höbbe. Zoe höbbe ze eige wètte, eige senate en Hoezer vaan Aofgevaardegde en eige Oppertribunale. Washington D.C. behuurt neet tot 'ne staot meh ligk in 't zoegenaompde District of Columbia. Wijer höbbe de VS nog inkel gebiede die boete de indeiling in staote valle.

De staote zien:

Alabama Alaska Arizona Arkansas Californië Colorado Connecticut Delaware Florida Georgia Hawaii Idaho Illinois Indiana Iowa Kansas Kentucky

Louisiana Maine Maryland Massachusetts Michigan Minnesota Mississippi Missouri Montana Nebraska Nevada New Hampshire New Jersey New Mexico New York North Carolina North Dakota

Ohio Oklahoma Oregon Pennsylvania Rhode Island South Carolina South Dakota Tennessee Texas Utah Vermont Virginia Washington West Virginia Wisconsin Wyoming

De VS beheerse ouch nog de volgende eilen, die boete de indeiling in staote valle:

Amerikaans Samoa Baker Island Goeam Howland Island Jarvis Island

Johnston-atol Kingmanrif Midway-atol Navassa Island Noordeleke Mariane

Palmyra-atol Puerto Rico Amerikaanse Maagde-eilen Wake Island

Stei

Allewel d'r väöl plekke in de VS gein bevolking höbbe, gief 't 'nen hielen houp groete stei in dit land. Dit zien de hoonderd groetste stei in de VS, gebaseerd op 't inwoenersaontal vaan 1 juli 2006:

Stei in de VS
Raank	Stad	Inwoeneraontal			Staot
		1990	2000	1 juli 2006
1.	New York	7.322.564	8.008.278	8.214.426	New York
2.	Los Angeles	3.485.557	3.694.820	3.849.378	Californië
3.	Chicago	2.783.726	2.896.016	2.833.321	Illinois
4.	Houston	1.637.859	1.953.631	2.144.491	Texas
5.	Phoenix	984.310	1.321.045	1.512.986	Arizona
6.	Philadelphia	1.585.577	1.448.394	1.470.151	Pennsylvania
7.	San Antonio	959.295	1.144.646	1.296.682	Texas
8.	San Diego	1.110.623	1.223.400	1.256.951	Californië
9.	Dallas	1.007.618	1.188.580	1.232.940	Texas
10.	San José	782.224	894.943	929.936	Californië
11.	Detroit	1.027.974	951.270	871.121	Michigan
12.	Jacksonville	635.230	735.617	794.555	Florida
13.	Indianapolis	731.278	781.870	785.597	Indiana
14.	San Francisco	723.959	776.733	744.041	Californië
15.	Columbus	632.945	711.470	733.203	Ohio
16.	Austin	472.020	656.562	709.893	Texas
17.	Memphis	618.652	650.100	670.902	Tennessee
18.	Fort Worth	447.619	534.694	653.320	Texas
19.	Baltimore	736.014	651.154	631.366	Maryland
20.	Charlotte	419.539	540.828	630.478	North Carolina
21.	El Paso	515.342	563.662	609.415	Texas
22.	Boston	574.283	589.141	590.763	Massachusetts
23.	Seattle	516.259	563.374	582.454	Washington
24.	Washington	606.900	572.059	581.530	Washington D.C.
25.	Milwaukee	628.088	596.974	573.358	Wisconsin
26.	Denver	467.610	554.636	566.974	Colorado
27.	Louisville	494.429	516.743	554.496	Kentucky
28.	Las Vegas	258.204	478.434	552.539	Nevada
29.	Nashville	488.366	545.524	552.120	Tennessee
30.	Oklahoma City	444.724	506.132	537.734	Oklahoma
31.	Portland	463.634	529.121	537.081	Oregon
32.	Tucson	411.480	486.699	518.956	Arizona
33.	Albuquerque	384.915	448.607	504.949	New Mexico
34.	Atlanta	486.411	416.474	419.122	Georgia
35.	Long Beach	429.321	461.522	472.494	Californië
36.	Sacramento Stad	369.365	407.018	467.781	Californië
37.	Fresno	354.091	427.652	466.714	Californië
38.	Mesa	289.199	447,541	437.454	Arizona
39.	Kansas City	434.829	441.545	447.306	Missouri
40.	Cleveland	505.616	478.403	444.313	Ohio
41.	Virginia Beach	435.619	425.257	435.619	Virginia
42.	Omaha	419.545	390.007	419.545	Nebraska
43.	Miami	358.648	362.470	404.048	Florida
44.	Oakland	397.067	399.484	397.067	Californië
45.	Tulsa	367.302	393.049	382.872	Oklahoma
46.	Honolulu	377.059	371.657	377.357	Hawaï
47.	Minneapolis	368.383	382.618	372.833	Minnesota
48.	Colorado Springs	280.430	360.890	372.437	Colorado
49.	Arlington	261.717	332.969	367.197	Texas
50.	Wichita	304.017	351.150	357.698	Kansas
51.	Raleigh	212.092	282.956	356.321	North Carolina
52.	Saint Louis	396.685	348.189	347.181	Missouri
53.	Santa Ana	293.827	337.977	340.024	Californië
54.	Anaheim	266.406	328.014	334.425	Californië
55.	Tampa	280.015	303.447	332.888	Florida
56.	Cincinnati	364.114	331.285	332.252	Ohio
57.	Pittsburgh	369.879	334.563	312.819	Pennsylvania
58.	Bakersfield	176.264	247.057	308.392	Californië
59.	Aurora	222.103	276.393	303.582	Colorado
60.	Toledo	332.943	313.619	298.446	Ohio
61.	Riverside	226.546	255.166	293.761	Californië
62.	Stockton	210.943	243.771	290.141	Californië
63.	Corpus Christi	257.453	277.454	285.267	Texas
64.	Newark	275.221	273.546	281.402	New Jersey
65.	Anchorage	226.338	260.283	278.700	Alaska
66.	Buffalo	328.175	292.648	276.059	New York
67.	Saint Paul	272.235	287.151	273.535	Minnesota
68.	Lexington	225.366	260.512	270.789	Kentucky
69.	Plano	127.885	222.030	255.009	Texas
70.	Fort Wayne	191.839	248.637	219.351	Indiana
71.	Saint Petersburg	240.318	248.232	248.098	Florida
72.	Glendale	147.864	218.812	246.531	Arizona
73.	Jersey City	228.517	240.055	241.789	New Jersey
74.	Lincoln	191.972	225.581	241.167	Nebraska
75.	Henderson	64.948	175.381	240.614	Nevada
76.	Chandler	89.862	176.581	240.595	Arizona
77.	Greensboro	183.894	223.891	236.865	North Carolina
78.	Scottsdale	130.075	202.705	231.127	Arizona
79.	Baton Rouge	219.531	227.818	229.553	Louisiana
80.	Birmingham	265.347	242.820	229.424	Alabama
81.	Norfolk	261.250	234.403	229.112	Virginia
82.	Madison	190.766	208.054	223.389	Wisconsin
83.	New Orleans	496.938	484.674	223.388	Louisiana
84.	Chesapeake	151.982	199.184	220.560	Virginia
85.	Orlando	164.674	190.914	220.186	Florida
86.	Garland	180.635	215.768	217.963	Texas
87.	Hialeah	188.008	226.419	217.141	Florida
88.	Laredo	122.899	176.576	215.484	Texas
89.	Chula Vista	135.160	173.556	212.756	Californië
90.	Lubbock	186.206	199.564	212.169	Texas
91.	Reno	133.850	183.224	210.255	Nevada
92.	Akron	223.019	217.074	209.704	Ohio
93.	Durham	138.894	187.035	209.009	North Carolina
94.	Rochester	230.356	219.773	208.123	New York
95.	Modesto	164.746	188.856	205.721	Californië
96.	Montgomery	190.350	201.568	201.998	Alabama
97.	Fremont	173.339	203.413	201.691	Californië
98.	Shreveport	198.525	200.724	200.199	Louisiana
99.	Arlington	170.936	189.444	199.776	Virginia
100.	Glendale	180.038	194.973	199.463	Californië

Taole

De VS höbbe gein officieel taol, allewel tot bekans ederein 't Ingels behiers. 't Ingels vaan de VS versjèlt dudelek vaan 't Ingels in Groet-Brittannië; de versjèlle zien evels kleiner es die tösse 't Mestreechs en 't Zittesj. 't Is de mojertaol vaan 81,1% vaan de Amerikaanse bevolking. Spaons is mèt 10,7% 'n gooj twiede. Daonao volge 'nen houp immigrantetaole, dèks vaan generatie op generatie doorgegeve, allemaol mèt minder es 1% sprekers: Sjinees, Frans, Duits, Tagalog, Vietnamees ezw. De mies gesproke inheimse taol is 't Navajo.

De VS in internationaal verband

De VS zien vaanaof de opriechting lid vaan de Vereinegde Naties en zien de militair kern vaan de NATO. Ze bekleie eine vaan de vief permanente zetele in de Veilegheidsraod vaan de VN. 't Hoofkerteer vaan die organisatie is in New York gevesteg. Recentelek is väöl kritiek gekoume op ex-president George W. Bush, die ziech dèks boete internationaal conventies plaots, beveurbeeld door 't neet oonderteikene vaan 't Verdraag van Kyoto en door 't slech behandele vaan kriegsgevaangene.

Historie

Noord-Amerika woort in de zevetiende en achtiende iew door Europese koloniste bevolk. In 1775 koume 13 Ingelse kolonië in opstand; die verklaore ziech in 1776 oonaofhenkelek (zuug Amerikaanse Oonaofhenkelekheidsverklaoring). In 1783 trokke de Ingelse legers ziech trök. In 1789 woort de Groondwèt oetgeveerdeg, dee vaan de VS 'n parlementair democratie maakde. De groondwèt woort "heileg" verklaord: d'r is niks mie aon veranderd, inkel touwgeveug.

In de negentiende iew greujde 't land aon mèt Ingels, Frans, Spaons, Mexicaans en Indiaans gebeed, soms mèt geld, daan mèt geweld. Oeteindelek umspande 't gebeed vaan de VS de gaanse breidde vaan Noord-Amerika, vaan d'n Atlantischen Oceaan tot aon de Stèllen Oceaan. 't Ooste vaan 't land raakde lankzaamaon geïndustrialiseerd; 't dunbevolkde weste bleef nog laank achter ("Wilde Weste"). Zwarte bladzij in de historie zien de dèks bleudege oorloge tege de Indiane, die soms bekans oetgeroejd woorte, en boeveur de Amerikaanse officiere middele wie oethungering door 't massaal oetmoorde vaan bizons neet sjuide. Vaan 1861 to 1865 woort 't land versjäörd door 'ne Börgeroorlog.

In de twintegste iew woort 't land tot twie kier touw 'ne wereldoorlog ingesleip. 't Land, wat tot daan veural 'n isolationistische polletiek had geveurd, raakde mie en mie betrokke bij de Wereldpolletiek. Nao d'n Twiede Wereldoorlog kaom 't land mechteger es oets tegeneuver de USSR te stoon, boemèt de Kawwen Oorlog begós. 'n Fiasco waor d'n oorlog tege Viëtnam, dee de VS verloor en hendeg väöl minseleves kosde. Aander oorloge, gewoenlek um (gedeiltelek) humanitair reies begós, waore succesrieker. Sins 't instorte vaan 't communisme roond 1990 zien de VS de eineg euvergebleve supermach. De lèste jaore greujt de kritiek op 't land dat es aggressief en imperialistisch gezeen weurt.

Zuug ouch Presidente van de VS