Savelsbösj: Versjèl tösje versies

← Gank nao de veurige diff Gank nao de volgende diff →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie op 20 mrt 2006 23:46

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Savelsbösj (Nederlands: Savelsbos) ies 'ne groate bösj van 240 ha op 't plateau in Zuud Limburg. 't Betref hie 'ne hellingbösj tösje Keer, Se-Gietere (Sint Geertruid), Groeselt (Gronsveld) Moersjelt (Moerslag) en Riekelt (Rijkholt), 80 maeter bove-n 't Maasdal. Dees dörper höbbe de óntwiekkeling van de bösj bepaald. De sjtiel hellinge in de bösj maakde-n 't ónmeugelik um hie boewland en weie aan te lègke. Vanoet 't oaste loupe gröbbe en delle riechting 't Maasdal. Dees gröbbe zint óntsjtange umdat zie rege- en doajwater aafveurde. Later gebruukde de luuj ze es verbingingswaeg, de zoageneumde hol waeg, tösje de buurtsjappe. De hudige hoofweeg tösje Groeselt en Se-Gietere ies zoane holle weeg. De bekèndste gröbbe door de bösj zint de Sjoan gröb, de Sjegkeldergröb en de Dorrewaeg. 't Gebeed vèlt ónder Sjtaatsbosbeheer. De bösj ies ónderverdeild in de Èèsderbösj, de Riekelderbösj, de Rieseberg en de eigelike Savelsbösj.

Biotoop

In de bösj hoeze zeldzaam deersoorte wie de hermelien, de bunzing, sjteinmarter of fewien, de eikelmoes en de hazelmoes. Ouch väöl vogelsoorte en plantesoorte zint hie te zeen.

Cultuur

In de 19e iew höbbe Belzje archeologe hie prehistorische vuursjteinmiene óntdèk. 'n Groat aantal gebruuksveurwerpe woort daobie gevónge. De miene besjtoon oet hónderde kleiner koele, woa-oet de luuj zoan viefdoezend jaor geleje de vuursjtein haolde veur hun getuug (o.m. biele en hakke). Tot in de 19e ièw woort vuursjtein ouch gebruuk um vuur te make mèt hölp van 'n tónteldoas.

Bie Moersjelt liek 't geologisch monument Moersjelt, woa in vreuger tieje kalksjtein of mergel woort gewonne um land en weie te mergele (bemèste). De mergel kump hie en dao aan de oppervlak en dao zint ingeng nao de berg(groeve) in.

Oet ein kiezelkoel ter plaatse woort jaorelank kiezel gegrave um te gebruke bie 't verharde van waeg.

Informatie

Bie bezeukersjcentrum De Bosjrand in Moersjelt en op informatiepanele in Ikkelder, Se-Gietere en Riekelt kènne wandelaersj ziech melle en/of informere euver wandelroutes en róndleidinge in de vuursjteinmiene o.l.v Sjtaatsbosbeheer.

@@ Tekslien 1: / Tekslien 1: @@
 {{Dialek|Valkebergs}}
 [[Aafbeilding:Savelsbösjwkped06.JPG|thumb|right|'n Depe gröb in de Savelsbösj]]
-'''Savelsbösj''' (Nederlands: '''Savelsbos''') ies 'ne groate bösj van 240 ha op 't plateau in [[Nederlands LImburg|Zuud Limburg]]. 't Betref hie 'ne hellingbösj tösje [[Keer]], [[Se-Gietere]] (Sint Geertruid), [[Groeselt]] (Gronsveld) [[Moersjelt]] (Moerslag) en [[Riekelt]] (Rijkholt), 80 maeter bove-n 't [[Maas]]dal. De bösj ies ónderverdeild in de Èèsjderbösj, de Riekelderbösj, de Rieseberg en de eigelike Savelsbösj. In de bösj sjtoon de buim en sjtruuk tege sóms sjtiel hellinge. Daotösje door loupe gröbbe en [[holle waeg|hol waeg]]. De bekèndste gröbbe zin de Sjoan gröb,  de Sjegkeldergröb en de Dorrewaeg. 't Gebeed vèlt ónder [[Sjtaatsbosbeheer]].
+'''Savelsbösj''' (Nederlands: '''Savelsbos''') ies 'ne groate bösj van 240 ha op 't plateau in [[Nederlands Limburg|Zuud Limburg]]. 't Betref hie 'ne hellingbösj tösje [[Keer]], [[Se-Gietere]] (Sint Geertruid), [[Groeselt]] (Gronsveld) [[Moersjelt]] (Moerslag) en [[Riekelt]] (Rijkholt), 80 maeter bove-n 't [[Maas]]dal. Dees dörper höbbe de óntwiekkeling van de bösj bepaald. De sjtiel hellinge in de bösj maakde-n 't ónmeugelik um hie boewland en weie aan te lègke. Vanoet 't oaste loupe gröbbe en delle riechting 't Maasdal. Dees gröbbe zint óntsjtange umdat zie rege- en doajwater aafveurde. Later gebruukde de luuj ze es verbingingswaeg, de zoageneumde [[holle waeg|hol waeg]], tösje de buurtsjappe. De hudige hoofweeg tösje Groeselt en Se-Gietere ies zoane holle weeg. De bekèndste gröbbe door de bösj zint de Sjoan gröb, de Sjegkeldergröb en de Dorrewaeg. 't Gebeed vèlt ónder [[Sjtaatsbosbeheer]]. De bösj ies ónderverdeild in de Èèsderbösj, de Riekelderbösj, de Rieseberg en de eigelike Savelsbösj.
 ==Biotoop==
-[[Aafbeilding:SnièklökskesSavelsbösjwkped06.JPG|thumb|left|Sjnièklökskes in de Savelsbösj]]
+[[Aafbeilding:SnièklökskesSavelsbösjwkped06.JPG|thumb|right|Sjnièklökskes in de Savelsbösj]]
 In de bösj hoeze zeldzaam deersoorte wie de [[hermelien]], de [[bunzing]], [[sjteinmarter]] of [[fewien]], de [[eikelmoes]] en de [[hazelmoes]]. Ouch väöl [[vogel]]soorte en [[plant]]esoorte zint hie te zeen.
 ==Cultuur==
 [[Aafbeilding:Savelbösjkiezelkoelwkped06.JPG|thumb|right|'n Kiezelkoel in de Savelsbösj]]
-In de 19e iew höbbe [[Belzje]] archeologe hie [[prehistorie|prehistorische]] [[vuursjtein]]miene óntdèk. 'n Groat aantal gebruuksveurwerpe woort daobie gevónge. De miene besjoon oet hónderde kleiner koele, woa-oet de luuj zoan viefdoezend jaor geleje de vuursjtein haolde veur hun getuug (biele en  hakke).  Tot in de 19e ièw woort vuursjtein ouch gebruuk um vuur te make mèt hölp van 'n [[tónteldoas]].
+In de 19e iew höbbe [[Belzje]] archeologe hie [[prehistorie|prehistorische]] [[vuursjtein]]miene óntdèk. 'n Groat aantal gebruuksveurwerpe woort daobie gevónge. De miene besjtoon oet hónderde kleiner koele, woa-oet de luuj zoan viefdoezend jaor geleje de vuursjtein haolde veur hun getuug (o.m. biele en  hakke).  Tot in de 19e ièw woort vuursjtein ouch gebruuk um vuur te make mèt hölp van 'n [[tónteldoas]].
-Bie Moersjelt liek 't geologisch monument ''Moersjelt'', woa in vreuger tieje [[kalksjtein]] of [[mergel]] woort gewonne um land en weie te mergele (bemèste). De [[mergel]] kump hie en dao aan de oppervlak en dao zint ingeng in de berg.
+Bie Moersjelt liek 't geologisch monument ''Moersjelt'', woa in vreuger tieje [[kalksjtein]] of [[mergel]] woort gewonne um land en weie te mergele (bemèste). De [[mergel]] kump hie en dao aan de oppervlak en dao zint ingeng nao de berg(groeve) in.
-Oet ein [[kiezelkoel]] ter plaatse woort jaorelank kiezel gegrave um te gebruke um waeg te verharde.
+Oet ein [[kiezelkoel]] ter plaatse woort jaorelank kiezel gegrave um te gebruke bie 't verharde van waeg.
 ==Informatie==
-Bie bezeukersjcentrum De Bosjrand in Moersjelt en op informatiepanele in [[Ikkelder]], Se-Gietere en Riekelt kènne wandelaersj ziech melle en/of  informere euver wandelroutes en róndleidinge in de vuursjteinmiene o.l.v Sjtaatsbosbeheer.
+Bie bezeukersjcentrum ''De Bosjrand'' in Moersjelt en op informatiepanele in [[Ikkelder]], Se-Gietere en Riekelt kènne wandelaersj ziech melle en/of  informere euver wandelroutes en róndleidinge in de vuursjteinmiene o.l.v Sjtaatsbosbeheer.
-[[Kategorie:Nederlands Limburg]]
+[[Kategorie:Nederlands Limburg/bösj]]
+[[nl:Savelsbos]]