Örsjte Waeltkreeg: Versjèl tösje versies

Van Wikipedia
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
EmausBot (Euverlèk | biedrages)
Mjbmrbot (Euverlèk | biedrages)
Tekslien 86: Tekslien 86:
[[jv:Perang Donya I]]
[[jv:Perang Donya I]]
[[ka:პირველი მსოფლიო ომი]]
[[ka:პირველი მსოფლიო ომი]]
[[kbd:Япэрей дунейпсо зауэ]]
[[kn:ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ]]
[[kn:ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ]]
[[ko:제1차 세계 대전]]
[[ko:제1차 세계 대전]]

Versie op 23 mrt 2011 17:31

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


D'r Örsjte Waeltkreeg brook oet óp 28 juli 1914 en doorde bies 11 november 1918. De aanleiding vör dit militair conflict waor d'r moord óp Frans-Ferdinant in Sarajevo, troeënópvolger van Hongarije-Oostenriek. De oorzaak mót gezóch werre in o.m. de betwisting van d'r Elzas. Dizze kreeg wert óp 't Belsj nog ömmer "D'r groeëte kreeg" geneumd.

von Schlieffen Plan

Schliffenplan

Nao d'r Fraans-Duutsje kreeg van 1870 waoërt d'r Elzas bie 't Duutsje keizerriek gevoegd. Begin 20ste ieëw wól Fraankriek dit gebied evvel truuk. De Duutsjers gónge oet van 't von Schlieffenplan dat es doel how öm de Fraanse sóldaote in d'r Elzas klem te zètte en te versjloeë. 't Waor de bedoeling öm ooch dör Nederlands Limburg nao Hasselt te trèkke mae dao waoërt later vanaaf gezieë. Óp de aafbeelding is waal te zieë dat d'r sjtrieëk tösje Moelinge en Visé es örsjte sjlaagvaeld beneumd waor. Óp 4 augustus 1914 trókke de Duutsjers Belsj binne.

Kaampe

De Entente, oonder mieë Frankriek, 't Verenigd Koninkriek, Keizerriek Rusland (töt 1917), Italië (vanaaf 1915) en de Verenigde Sjtaote (vanaf 1917) sjtraeje same taege de Centraal Mogendhede, gevörmd dör Oostenriek-Hongarije, Duutsjland, Bulgarije en 't Ottomaanse Riek.

Middele en sjtrategieë

't Waor d'r örsjte kreeg oeëin fabrieksmaotig en flót geproduceerde middele en d'r techniek de överhaand krege, zoewie machinegewaeëre, gifgaas, kanonne en prikkeldraad, en oeëin tanks en vleegmesjienger algemèng in gebroek genaome waoërte. De gebroekd tactieke dateerde evvel nog oet d'r vörige ieëw en dat waor vólges polemologe èng van de raejes van de enorm aantalle doeje en gewonde. 'ne Belangrieke factor dae ooch biedroog an de massaal ópóffering van miensjelaeves va alle betrókke leng waor de mäögelekheed eenkel jaore achtereen coonstaant ópeenvólgende lichtinge mèt doezende jóng mansluuj es deenstplichtige óp te rope, nao de froonte te veure en dao in te zètte. Deze inzat waoërt vooral berucht deurdat dèk oondaanks de ópóffering van hieël väöl militaire mer gaanse klèng successe koesse werre gemeld, zoewie de verovering van klèng sjtökskes dèk gaans kapótgesjaoëte niemandsland, dat vervólges wer över en waer moes werre verdedigd of heroverd mèt aeve massaal taegeaanvalle. Gifgaas waoërt hieël väöl gebroekd in d'r Sjlaag an de IJzer.

Èng van d'r kreeg

An 't èng van d'r kreeg waore veer Centraal Mogendhede politiek en militair versjlage: Duutsjland, Rusland, Oostenriek-Hongarije en 't Ottomaanse Riek - de lètste twieë hele zelfs óp te besjtoeë. Oet 't Russische Riek óntsjtóng de revolutionair Soviet-Unie, terwiel in Centraal-Europa allerlèj nuuj klèng sjtaote waoërte gevörmd. D'r Vólkeboond waoërt ópgerich öm vanaaf da 'ne waeltkreeg te väörkaome. Mae d'r kreeg èges leidde töt nationalisme in Europa en de gevolge van de nederlaag van Duutjsland en 't Verdraag van Versailles leidde oeteindelek töt d'r Twiede Waeltkreeg in 1939.

Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA

Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Örsjte_Waeltkreeg&oldid=257375"