Auvermenneke

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Auvermennekes (Nederlands: Alvermannetjes of aardmannetjes) ware, volges euverlevering, ’n saort goodaardig keboutervolk dat sjnachs de erm luuj en boere kaom helpe in hun dageliks werk.

Euverlevering

Ze dege dan dèks ’t werk aafmake wat de luuj euverdaag neet gedaon hèje gekrege. Went ’t dan duuster waor, kaome de auvermennekes oet hun sjoelplaatsj (meistal 'ne berg) gekraope wo-in ze zich euverdaag versjtaoke. Zie maakde dan sjtillekes 't hoes zuver, mólke de keuj, sjaore de sjäöp, wèsjde de kleijer, tappeseerde de moere of haolde de terf van 't veldj. Hieveur moosjte ze door die luuj waal waere veurzeen van aete en kleijing.

Vreuger woorte door de luuj dèks vertèlsels bie kaersjleech of aolielamp vertèld die euver sjpoake, hekse en dwerge ginge mèr ouch waal euver auvermenkes.

Auvermennekes wolle óm ein of anger duuster raeje neet höbbe dat ze door emes woorte beloerd. Wae dat toch deeg en daobiej woort getrappeerd, dae woort op ènne sjlaag blèndj, of woort mitgenómme nao hunne berg. Dat lètste euverkaom in die vertèlsels ummer jóng en sjoan vrouwluuj. Die woorte dan nao völ gedeuns en ambras lebendig urges in 'n duuster laok trukgevónje, mèr de auvermennekes, die ware versjwoende.

Duiding

Ton Lemaire sjrief in z'n werk "Filosofie van een landschap" dat al de plaatsje boete de aw bewoonde centra, wo volksverhaole auvermennekes situere, plaatsje zint wo meugelik pre-historische begraafplaatsje te vènje zint. Lemaire maak 'n óngersjeid tösje hoeskebouters, zoawie ze hiejbaove besjreve zint en auvermennekes die wiet van de bewoonde waereld woonde. De eësjte groep is verwant aan de Remeinse lares:kuba-walda, wat hoesbewaarder beteikent. De tweëde groep klein mennekes zouw 'n archetype zeen veur de zieël. In väöl verhaole wirt mèlding gemaak dat de auvermennekes weg trèkke; sóms kènne ze 't ramaent van de sjtad neet verdrage, sóms sjteuëre ze zich aan de loejende klokke.

Trivia

• 't Eësjte sjtökske van de naam kump van alf of te waal 'geis'. In Mesjtreech heisjde ze evermennekes, in Voere auwelkes en op de Blieberig (Plombières) oavermensjere.
• In Sjtolberg bie Aoke goof 't die menkes ouch, mèr doa sjreve ze zich Quärresmännche. Quärres kump van 't awt-Duutsje woord Querge dat sjteit veur dwerg.
• Biej Zitterd laog vreuger op de plek wo noe de wiek Limbrichterveld ligk de Auvelenberg, ouch waal Auvermännskerberg geneump. Dit ware vermoedelik de euverbliefsele van 'ne Remeinse graafheuvel dae in de jaore 1960 woort aafgegrave óm de boew van de nuuj wiek meugelik te make. Volges 'n legende zouwe d'r in deze berg in óngergrondjse gèng aerdmennekes (de auvelemenkes, auvermennekes of in de volksmóndj aubel-mennekes) laeve.
• Volges 'n legende euver auvermennekes oet Gäöl, laefde die in de Blomberg biej Moarveldj. Zie maakde 's nachs de kaetele en panne van de luuj van Gäöl blinkend sjoan. Toen op 'ne keër 't Angelusklökske van de kirk in Gäöl begoosj te loeje, sjtorde 't veursjte deil van de Blomberg in. Hiebiej is 'n baek óntstjaon die de Heiligebaek woort geneump. Toen zint de auvermennekes oet de Blomberg nao Belsj gevlöch en ze zint noats meë in Gäöl trökgezeen.
• Biej Valkeberg, ónger aan de Sjaatsberg in de buurt van de pachhoeve Euverhem, bevundj zich ein verlaote mergelgroeve, 'ne kalkaove, mèt de naam Auverbergske.
• In Voere haat 't 'ne holle waeëg dae Mennekesput heesjt.

Brón

• Mazjerang euver Oavermenkes