Wikipedia:Opsjlaag/Ètsberger

Aan dit artikel weurt de kómmenden tied nog gewirk. Tot daen tied kan d'n inhaud van 't artikel veurnaam informatie misse of nog neet good in zie verbandj ligke.

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Ètsberger. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

't Ètsberger of Ètsbergsj (/e̞tsbɛɾəxʃ/ of /ɪtsbɛɾəxʃ/) is e plat det gekaldj wuuertj in en róndj de Ètsberg. 't Plat wiek flink aaf ven 't Vlórpsj en deiltj väöl kènmèrker mit 't Pötbrooksj, men d'r zeen get speciaal dinger, wie de /ʌ/ (gesjreven es à). Ouch vèltj in dit plat mieër invlood ven 't Pruusj te zeen en is 't get behajendjer. 't Ètsberger verluus de lèste jaore veural terrein óp 't Vlórpsj en 't Nederlandsj.

Houfkènmèrker

 ich - make - doe - boum - hóndj - slank - sjaop - rèch< > (oetlègk)

Klankinventair

't Ètsberger is de vólgendje mitklinker riek:

	Bilabiaal	Labiodentaal	Alveolaar	Postalveolaar	Palataal	Velaar	Glottaal
Nasaal	/m/ (m)		/n/ (n)		/ɲ/ (nj)	/ŋ/ (ng)
Plosief	/p/ (p) /b/ (b)		/t/ (t) /d/ (d)		/c/ (tj) /ɟ/ (dj)	/k/ (k) /g/ (gk)	/ʔ/ (*)
Fricatief		/f/ (f) /v/ (v)	/s/ (s) /z/ (z)	/ʃ/ (sj) /ʒ/ (zj)		/x/ (ch) /ɣ/ (g)	/ɦ/ (h)
Approximant	/β̞/ (w)				/j/ (j)
Flap			/ɾ/ (r)
Lateraal approximant			/l/ ~ /ɫ/ (l)

• De glotale stop (/ʔ/) wuuertj gewuuenlik neet oetgesjreve. 't Beduutj de stuujklank veur 'ne klinker, wie de ʔaandach. De r is róllendj en de l kèn velarisieërdj waere, dus mieër es 'n w waeren oetgekaldj.
• Óbbenaaf kömp 'n dentaal klank veur, wie /ð/, mer dit is meistes 'n allofoon klank ven /s/.

De klinker (monoftonger) zeen hierónger aangegaeve:

	Veurin	Veur-centraal	Centraal	Achterin
Geslaote	/i(ː)/ (ie) /y(ː)/ (uu)			/u(ː)/ (oe)
Bekans geslaote		/ɪ/ (i)
Midde-geslaote	/eː/ (ee) /e̞/ (è) /øː/ (eu)		/ɵ/ (u)	/o/ (ó) /oː/ (oo)
Midde			/ə/ (e, sjwa)
Midden-aop	/ɛ/ (e) /ɛː/ (ae)		/ɞ/ (ö) /ɞː/ (äö)	/ʌ/ (à)
Bekans aop			/ɐ/ (e, sjwa)
Aop	/aː/ (aa)			/ɑ/ (a) /ɒ/ (o) /ɒː/ (ao)

Grammair

Etsberger volg globaal gezeen de lien ven de ómlègkendje dörper qua grammair. E versjèl is deh me mieë gebroek maak ven de -óppesconstructie, die wil zègke deh m'n ieëder hieróppes, daoróppes en oetóppes zaet es nao hie, nao dao en nao boete. In de verleien tied ven sterk werkwäörj kèntj m'n óbbenaaf nag e versjèl mit inkelvaad en mieëvaad en ouch wuuertj 'woort' nag gebroek veure verleien tied ven 'waere'.

Wie hiebaoven al gezach woort, kèntj 't Ètsberger nag e versjèl tösje inkelvaad en mieëvaad in de verleien tied. Inkel pare die hiebie huuere zeen "ich zoot" taenge "weer zate" (ven "zitte"), "'t klank" taenge "de klónke" (ven "klinke") en "ich zach" taenge "weer zachte" (ven "zègke"). Dit lèste versjiensel kèntj m'n oetlègken es 'n t-deletie, de res is nag e restantj oet de Middelieëwe.

Lidwäörj

Lidwäörj kènne waeren ingedeildj in twei gruup, namelik bepaoldj en ónbepaoldj. De bepaoldje lidwäörj zeen d'n, de veur mannelik, de veur vroewelik, 't veur ónziejig en de veur mieëvaad. Lidwäörj waere döks aan de veurzètsele vasgeplek, bie + de = bieje, veur + d'n = veuren èn zoea dórch.