Kwantummechanica

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Kwantummechanica is 'n natuurkundige theorie die 't gedrag van materie en energie mèt interacties van kwanta óp hieël klèng afsjtandssjale besjrieft, wat wil zegge óp de sjale van atome en subatome.

In de kwantumtheorie wert de werkelekheed óp 'n fundamenteel aander meneer benaderd es in de klassieke natuurkunde. In de klassieke natuurkunde wert d'r van oetgegange dat d'r 'n oonafhankeleke werkelekheed is oeë in natuurkundige groeëthede continue variabele zeunt, die in eder geweunsjde combinatie gemaeëte kènne waeëre. Maeëtoonnauwkeurighede zeunt e praktisch probleem. In de kwantumtheorie (althaans in de breed aangehange Kopenhaagse interpretatie van Niels Bohr en Werner Heisenberg) variëre natuurkundige groeëthede sjtapsgewies (mèt 1 kwantum tegeliek) en is d'r gèng oonaafhankeleke werkelekheed. Dör dit twiede fundamenteel versjil mèt de klassieke natuurkunde is 't principieel oetgesjlaoëte öm 't effect van d'r gènige dae woeërnèmt oet te sjakele: de keuze die d'r waarnömer deet bie 't ópzètte van zie experimaent bepaalt in belangrieke mate de oetkomst daovan. De nauwkeurigheed van de geliektiedige maeting van twieë groeëthede (bieväörbeeld plaatsj en impuls) wert begrensd dör de oonzieëkerheedsrelatie van Heisenberg. De wètmatighede die dès oonzieëkerheed besjrieve zeunt evvel waal nauwkeurig en objectief geformuleerd. Óp macroscopische sjaal is d'r invloed van kwantummechanische beperkinge óp de nauwkeurigheed miestal neet maeëtbaar - oetzonderinge zint versjiensele wie superfluïditeit - en geet de kwantummechanica över in de klassieke natuurkunde: dat heesjt 't correspondentieprincipe.

  Dit artikel is e sjtumpke. De kans Wikipedia helpe door 't aan te völle