Welte

Dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Heëlesj, es te dit dialek sjpriks.

---

Welte (Welten) is 'n kèrkdörp in de gemeinte Heële in Zuid Limburg. De naam, in archiefsjtökker veurkómmend es Waltine (1061), Weltene (1155), Velthem, Weltem en Weltheim kump van heim (nederzètting) in walt of bos.

Historie

Welte weurt es dörp vermeld in 'n oarkónde in 1061 woa-in sjpraoke is van 'n kapel. Die zal in 1921 oetgreuje tot de Martinusparochiekèrk. De kern van Welte weurt gevörmp door twiè adellike hoezer: hoes De Doom en Hoes Sjtriethage. Dao bevinge zich nog get ouw boerderieje.

De Gelaenbaek, die in Benzerao óntspringt, struimp door Welte heen. In 1889 is Welte nog 'n klein dörpke mèt 322 inweunersj in 68 weuninge. In 1962 weurt 'r 'n groate wiek tege Welte aangeboewd en langzamerhand vergreujt 't dörpke mèt Heerle. In 1989 tèlt Welte 4098 inweunersj in 1722 weuninge.

't Dörp

Bekènd zin 't Welterhuuske en de Weltermeule. Dees watermeule op de Welterbaek, 'n ziebaek van de Gelaenbaek, weurt al in 1443 geneump. Ze is gelege aan de Welterviever in 't Welterpark en ze behuèrde oarsjprónkelik, tot 't hoes van Sjtriethage. 't Mergele geboew gedèk mèt 'n mansardekap en 'ne tore, is in 1982 gerestaureerd.

De kèrk ies gewiejd aan de heilige Martinus. Ze weurt al geneump in 1049. De Miedelièwse tore mèt sjpits is verboewd in 1897. De loewklok dateert van 1519. Saer 1859 is de kèrk 'n baevaartsoord van de heilige Marcoen, dae aangerope weurt tege scrofulose, gezjwelle, zjwaere en verlamminge aan erm, bein en veut. De fièsdaag vèlt op 1 mei mèt aansjletend 'n octaaf.

De Welterhof is 'n psychiatrische kliniek gesjtich in 1974.

Evenemente

Mèt Kaersjmes weurt 'n wandeling mèt muziek georganiseerd langs levende kaersjgroepe.

Vereiniginge

• Muziekvereiniging T.O.G. Welte (1919) mèt harmonie en Waltinekapel
• Saxofoonkwintet
• RKVV Weltania