Vereinegde Staote vaan Amerika: Versjèl tösje versies
K robot Anders: dz:ཡུ་ནའིཊེཊ་སི་ཊེས |
K robot Erbij: roa-rup:United States |
||
Tekslien 283: | Tekslien 283: | ||
[[rn:Leta Zunze Ubumwe za Amerika]] |
[[rn:Leta Zunze Ubumwe za Amerika]] |
||
[[ro:Statele Unite ale Americii]] |
[[ro:Statele Unite ale Americii]] |
||
[[roa-rup:United States]] |
|||
[[ru:Соединённые Штаты Америки]] |
[[ru:Соединённые Штаты Америки]] |
||
[[sah:Америка Холбоһуктаах Штаттара]] |
[[sah:Америка Холбоһуктаах Штаттара]] |
Versie op 1 apr 2009 15:30
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
United States of America | |||
| |||
Basisgegaevens | |||
Officieel taal | gein, Ingels gebrukelek | ||
Huidsjtad | Washington D.C. | ||
Sjtaotsvörm | Rippebliek | ||
Sjtaotshoof | Barack Obama (sinds 2009) | ||
Vicepresident | Joe Biden | ||
[[{{{titelhoofregering1}}}]] | {{{naomhoofregering1}}} | ||
[[{{{titelhoofregering2}}}]] | {{{naomhoofregering2}}} | ||
[[{{{titelhoofregering3}}}]] | {{{naomhoofregering3}}} | ||
Religie | 52% Protestants 24% Katheliek 2% Heilige der Letste Daag 1% Joeds 1% Islamitisch 20% Euverig / atheist | ||
Opperflaakde – % water |
9.631.419 km² 4,87% | ||
Inwoeners – Deechde: |
295.600.000 31/km² | ||
Biekómmende gegaeves | |||
Munteinheid | US Dollar (US$ )
| ||
Tiedzaone | UTC -5 tot -10 | ||
Nationale fiesdaag | 4 juli | ||
Vouksleed | The Star-Spangled Banner | ||
Web | Code | Tel. | .us | USA | +1 |
De Vereinegde State van Amerika (aofgekort V.S., Ingels United States of America, aofgekort U.S.A., in de volksmoond Amerika) is e federatief rippebliek in Noord-Amerika. Nao bevolking en oppervlak is 't 't derde laand, polletiek, ikkenomisch en militair is 't de mechtegste natie op Eerd. Ouch cultureel en wetensjappelek heet dit land hiel väöl in te bringe. Hoofstad is Washington D.C.; New York is evels väöl groeter. Aander belaangrieke stei zien Los Angeles, Miami, Pittsburg en San Francisco.
Bestuurleke indeiling
't Land oontlient ziene naom feitelek aon zien bestuurleke indeiling. 't Is opgedeild in 50 state, die 'ne wiedgoonde vörm vaan oonaofhenkelekheid höbbe. Zoe höbbe ze eige wètte, eige senate en Hoezer vaan Aofgevaardegde en eige Oppertribunale. Washington behuurt neet tot 'n staot meh ligk in 't zoegeneumde District of Columbia. Wijer höbbe de VS nog inkel gebede die boete de indeiling in staote valle.
De staote zien:
De VS behierse ouch nog de volgende eilen, die boete de indeiling in staote valle:
Taole
De VS höbbe gein officieel taol, allewel tot bekans ederein 't Ingels behiers. 't Ingels vaan de VS versjèlt dudelek vaan 't Ingels in Groet-Brittannië; de versjèlle zien evels kleiner es die tösse 't Mestreechs en 't Zittesj. 't Is de mojertaol vaan 81,1% vaan de Amerikaanse bevolking. Spaons is mèt 10,7% 'n gooj twiede. Daonao volge 'nen houp immigrantetaole, dèks vaan generatie op generatie doorgegeve, allemaol mèt minder es 1% sprekers: Sjinees, Frans, Duits, Tagalog, Vietnamees ezw. De meist gesproke inheimse taol is 't Navajo.
De VS in internationaal verband
De VS zien vaanaof de opriechting lid vaan de Vereinegde Naties en zien de militair kern vaan de NATO. Ze bekleie eine vaan de vief permanente zetele in de Veilegheidsraod vaan de VN. 't Hoofkerteer vaan die organisatie is in New York gevesteg. Recentelek is väöl kritiek gekoume op president George W. Bush, die ziech dèks boete internationaal conventies plaots, beveurbeeld door 't neet oonderteikene vaan 't Verdraag van Kyoto en door 't slech behandele vaan kriegsgevangene.
Historie
Noord-Amerika woort in de zeventiende en achtiende iew door Europese koloniste bevolk. In 1775 koume 13 Ingelse kolonië in opstand; die verklaore ziech in 1776 oonaofhenkelek (zuug Amerikaanse Oonaofhenkelekheidsverklaoring). In 1783 trokke de Ingelse legers ziech trök. In 1789 woort de Groondwet oetgeveerdeg, die vaan de VS 'n parlementair democratie maakde. De groondwet woort "heileg" verklaord: d'r is niks mie aon veranderd, inkel touwgeveug.
In de negentiende iew greujde 't land aon mèt Ingels, Frans, Spaons, Mexicaans en Indiaans gebeed, soms mèt geld, daan mèt geweld. Oeteindelek umspande 't gebeed vaan de VS de gaanse breide vaan Noord-Amerika, vaan de Atlantische Oceaan tot aon de Stèllen Oceaan. 't Ooste vaan 't land raakde lankzaamaon geïndustrialiseerd; 't dunbevolkde weste bleef nog laank achter ("Wilde Weste"). Zwarte bladzij in de historie zien de dèks bleudege oorloge tege de Indiane, die soms bekans oetgeroejd woorte, en boeveur de Amerikaanse officiere middele wie oethoongering door 't massaal oetmoorde vaan bizons neet sjuide. Vaan 1861 to 1865 woort 't land versjäörd door 'n Börgeroorlog.
In de twintegste iew woort 't land tot twie kier touw 'ne wereldoorlog ingesleip. 't Land, dat tot daan veural 'n isolationistische polletiek had geveurd, raakde mie en mie betrokke bij de Wereldpolletiek. Nao de Twiede Wereldoorlog kaom 't land mechteger es oets tegeneuver de USSR te stoon, boemèt de Kawwen Oorlog begós. 'n Fiasco waor d'n oorlog tege Viëtnam, dee de VS verloor en hendeg väöl minseleves kosde. Aander oorloge, gewoenlek um (gedeiltelek) humanitair reies begós, waore succesrieker. Sins 't instorte vaan 't communisme roond 1990 zien de VS de eineg euvergebleve supermach. De lèste jaore greujt de kritiek op 't land dat es aggressief en imperialistsich gezeen weurt.
Zuug ouch Presidente van de VS
Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA