Jiddisch

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Jiddisch, ouch Yiddish, is de Germaanse taol die de Jäö vaan Centraal- en Wes-Europa veur d'n Twiede Wereldoorlog oonderein sproke en noe nog door zoe 4 miljoen minse gesproke weurt, veural in de Vereinigde State, de Oekraïne en in Israël, allewel tot dao bekaans allein nog de awwer generatie 't sprèk. De tèrm is 'n aofkörting vaan Jiddisch Taitsch, "Jaods Duits", en inderdaod geit 't hei um 'n zöstertaol vaan 't Hoegduits. De taol kin in Duitse spelling, in Ingelse spelling of in 't Hebreeuws sjrif gesjreve weure.

De vervolging vaan de Jäö - de zes miljoen Jaodse slachoffers vaan d'n Holocaust waore veurnaomelik mojertaolsprekers vaan 't Jiddisch - en de daorop volgende emigratie nao Israël, boe 't Hebreeuws de veurtaol woort höbbe deveur gezörg tot 't Jiddisch stèrk in belang aofnaom; in de ieder geneumde len evels zien 'rs nog groete greup geïsoleerd levende Jäö die de taol in ier hawwe. De meiste Hollandse Jäö spreke allewijl Nederlands.

Historie

't Jiddisch is oontsjtande in tösje d'r 9de en d'r 11de ieëw in 't Rienlaand. Dör de vervolginge in de middelieëwe, dör o.m. de kruustóchte, verplaadsjde de joodse gemeensjap zich nao Oost-Europa.

Literatuur

D'r odste tekst - 'ne zaeëge en ènnige regels oet d'r Machor - sjtamt oet 1272. 't Örsjte literair waerk is va 1382.

Jiddische wäörd in 't Limburgs

Väöl Jiddische wäörd zien in 't Hollands en 't Limburgs terechgekoume. Dèks geit 't daan um wäörd die me es Begoons umsjrijf.

Extern linke

• Wikipedia in 't Jiddisch (in Hebreeuwse lettere)
• Jiddische lesse in 't Duits
• Duitstaolege website euver 't Jiddisch
• Materiaal euver 't Jiddisch in 't Ingels
• Di Velt fun Yidish: Ingesproke Verhaole