Sjloensmeule
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Sjloensmeule is 'n turbine watermeule gelaege in 't Limburgs dörke Awt-Valkeberg, gemeinte Valkeberg, aan 'ne meuletak van de Gäöl dae zich óngeveër 800 maeter baove de meule oet de lènkeroever van de Gäöl opsjplits. De meule, in mergel opgetrokke, beheuërde oarsjprónkelik tot de goedere van 't naevegelaege kesjteël Sjaloen.
Historie[bewirk | brón bewèrke]
De Sjloensmeule waas de lètste banmeule van Awt-Valkeberg en Sjèn op Gäöl. De boere van dees tweë dörpe ware verplich óm hun graan biej dees meule aan te beeje óm 't te male. Oud-Valkeberg waas in daen tied ein apaarte heërlikheid die bienao tweë eëuwe in 't bezit waas van 't gesjlach Hoen van Cartils. Ómsjtreek 1700 woort de besjtaonde meule vernuujd en kroog die häör hujige gedaonte. 'n Zuulke in de veurgevel vermèld 't jaortal 1699. In 't midde van de 19e eëuw woort de meule aangedreve door 'n ènvoudig houte óngersjlaagraad mèt 'ne middellien van 6,5 m en 'n breite van 0,92 m. 't Raad waas veurzeen van 'ne hellende wateraafleijer, wodoor 't water meë sjnelheid kroog. 't Waterraad en de meule-as woorte later ènnige keëre vervange door 'n nuuj exemplaar, aeveneins oetgeveurd in hout.
Waterraad vervange door 'n turbine[bewirk | brón bewèrke]
In 1924 woort 't waterraad vervange door 'n verticaal Francisturbine, wobiej baove de turbine en de conische tandjwielaandrieving van de meule-as 'n turbinekamer geboewd woort, die zoa good meugelik in euvereinsjtömming waas mèt 't meulehoes. De turbine en de nuuj maalinrichting woorte geleverd door de Mesjtreechse firma Koppen & Frings die in de jaore twintig en dertig landjelike bekèndheid genaot op 't gebeed van inrichtinge veur maalderieje. 't Oarsjprónkelik óntwerp veurzaog ouch in ’n klein gelieksjtroamcentrale in de apaarte aanboew van 4x4 mater taenge de rechterziejgevel en bedoeld veur sjtroamveurzening van 't kesjteël.
Later gebruuk[bewirk | brón bewèrke]
In 1933 kaome 't kesjteël en de meule in 't bezit van Charles de Villers Masbourg, getrouwd mèt Marie Therese de Meëus. Hae euverleej in 1940, wonao zien echgenote en tweë döchter 't good Chaloen erfde. In 1969 verkochte zie 't aan de gemeinte Valkeberg die 't kesjteël weer doorverkoch mèt oetzunjering van de watermeule en de dao ómhaer ligkende grónje. De lètste meulenaers ware Victor Willems, dae in 1954 de pach opzeij en daonao de Gebr. Spierts oet Mamelis die de meule gebruukde veur 't male van bakgood en graanvoor. Op 't eindj van de jaore vieftig woort de meule sjtilgelag. In 1971 verhuurde de gemeinte de meule mèt de grónje aan 't Instituut voor Natuurbeschermingseducatie (IVN) aafdeiling Valkeberg. 'n Groep vriewilligers knapde de meule van bènne heëlemaol op, aevel zónger dat de maalfunctie woort hersjtèld. Teves woort d'r bie de meule 'ne heemtuin, noe kesjtièltuin, aangelag dae allewiel nog ummer aopegesjtèld is veur bezeukersj. De meule is toegankelik via 't bezeuk aan de kesjtièltuin.
De meule is in principe maalvaerdig, mèr d'r wirt vriewaal neet meë gemale.
.jpg)
.jpg)