Kaldekerke
- Dit artikel is gesjreve in 't Venloos. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Koakerker Platt, es te dit dialek sjpriks.
| |||||
|
Kaldekerke | |||||
| |||||
| Deelstaat: | Noordrien-Wesfale | ||||
| Distrik: | Veeëse | ||||
| Gemeinte: | Nettetal | ||||
| Oppervlekde: | 15,11 km2 | ||||
| Inwoeëners: | 9.640 (30-06-2013) | ||||
| Deechde: | 638 km2 | ||||
| Hoeëgte: | 50 m. | ||||
Kaldekerke of Kaldekirke (Duits: Kaldenkirchen, veralderd Nederlands Kaldenkerken) is 'n stadsdeil van de Pruse gemeinte Nettetal in Noordrien-Wesfale. 't Leejt vlak euver de grens beej Venlo.
Geschiedenis[bewirk | brón bewèrke]
In de prehistorie woeënde d'r al jaegers en verzamelaers en later ouk neolithische boere in Kaldekerke. In de Romeinsen tied waas heej de statio Sablones gevestigd. Det waor 'n rösplaats op de hieërbaan tösse Colonia Ulpia Traiana (Xanten) en Coriovallum (Haerle). Heej kôs me ouk euverstaeke nao Blariacum (Bliërik), um richting Gallië of Noviomagus (Nijmegen) te gaon. Kaldekirke woort in 1206 veur 't iërs vermeld in 'n oorkonde es Caldenkirken. Dao in stónd de bevestiging van 't huwelik tösse Gerhard IV van Gelder en Margaretha, de dochter van d'n hertog van Braobant. De naam Kaldekirke sleit op 'n onaafgemakde parochiekirk. Zoeëne kirk wuuert in 't Duuts weergaeve mit kalt.
Aan 't begin van de veertiende iëw kam Kaldekirke aan Hertogdóm Gulik. De Gulikse herschappie woort beeindigd door de inval van de Fransoëze in 1794. 't Dörp woort toen ónderdeil van 't Belgisch departement Nedermaas. De Fransen tiëd duuerde wies 1815, toen de Keuninkriek van de Nederlande wuuert gestich. Kaldekerke kam toen, same mit de ganse Rienprovincie, aan de Pruse, geliek anger zudeliker gelaege Gelderse enclaves, wie Brüggen. Venlo, en ouk de dörper in ein smalle straok t'n oëste van de Maas woorte Nederlands.
Nao 1815[bewirk | brón bewèrke]
Veer jaore na de inlieving van Kaldekirke beej de Pruses, woort in 1819 't douanekantoor op de Nederlandse grens opgerich. Keuning Frederik Willem IV van Pruses verleinde de plats in 1856 stadsrechte. In 1866 en 1868 woort de stad aangesläöte op d'n iezerwaeg Venlo-Vaerse en d'n Venlo-Kempe (Vaerse). De stadswape woort op 6 december 1903 verleind door keizer Wilhelm II van Pruses. In d'n Twiëde Waereldoorlog woort naordelik van Kaldekirke 'n vleegveld aangeleg op de Venloër Heide, drèk oëstelik van de Groeëte Heide. Vanaaf Venlo tót aan Wasseberg leep euver de steilrand en t'n weste van Kaldekirke de Maas-Roer stelling, die es versterking môs dene veur de Westwall es verdediging taege de gealjeerde troepe. In 1942 woort de centraal station miërder male aangevalle. Kórt beej de Feldstraße, op 'n terrein van 'n meule, laog 'n kamp veur dwangarbeidsters. Zie woorte geïnterneerd in 'n fabriek. [1] In november 1944 woorte de inweuners geëvacueerd en op 1 miërt 1945 woort Kaldekirke same mit Venlo bevriejd door de Amerikaanse troepe.
't Bezeen waerd[bewirk | brón bewèrke]
Sequoiafarm Kaldenkirchen[bewirk | brón bewèrke]
Geboewer[bewirk | brón bewèrke]
Economie[bewirk | brón bewèrke]
De tabaksindustrie waor veur 150 jaore 'n belangrieke Wirtschaftsfaktor. Op 't hoëgtepunt, det waas in 1921, weure miër es 1.200 luuj bescheftig in die industrie. In 't Grenzwald, det leejt taenge de päöl beej Tegele, woort tót deep in de twintigste iëw klei gewónne oet de koele. Ouk euver de grens in Tegele, woort vuuel klei gedólve. De klei is heej van goëj kwaliteit, en 't woort vuuel verwerk in de brikke-industrie en toegepas in de hoezerboew in de umgaeving. De umgaeving is tamelik agrarisch. De spervesseizoen is belangriek veur de plats en zórgt veur seizoensaafhenkeliken arbeid. Plentekwekerieje zeen ouk neet zèldzaam. De bekindste kwekerie is Lappen. Wiejer is 'n bekind bedrief gevestig, det Halal-producte produceert ónder de naam Mekkafood.
Lang waas Kaldekirke 'n belangrieke euverslagplats in de distributie. De grens mit Tegele en beej de Keulse Barrière woort dök gepesseerd door vrachverkiër. Veur 't in wirking traede van 't Schengen-verdrag in 1993, weure vuuel luuj bescheftig in 't douanecomplex, mer d'r nao verlier de grens häöre betaekenis. Heejdoor verlier ouk 'n groeët aantal luuj arbeidsplatse. Distributie is allewaal nog steits belangriek veur de regionale economie, en beej de veurmalige grenseuvergang van de Keulse Barrière is 'n internationaal bedrievecomplex gevestig en get oetgebreid.
Dialek[bewirk | brón bewèrke]
In Kaldekirke wuuert 't Koakerker Platt gekald, 'n Oës-Limburgse dialekvariant van euver de päöl. 't Dörp leejt ónder de Uerdinger Linie, en 't haet daodoor geine Kleverlandse (dös naordelike) invluuede. Dit, in taegestelling tót 't naobeurige Venlo en häör stadsdialek.
Verkiër[bewirk | brón bewèrke]
Saer 1866 is Kaldekirke aangesläöte op 't iezerwaegnetwèrk tösje Venlo en 't Rienland. De snelwaeg A61 vuuert naordelik van de plats. Drei aansletinge make de stad beriekbaar: Kaldenkirchen-Süd, Kaldenkirchen en Nettetal-West. Saer 2012 is aafrit Kaldenkirchen neet de leste veur de grens, mer Nettetal-West, door de umlegging van d'n A61, dae euver de grens es A74 wuuert bewaegwiezerd. Naeve de grens mit Venlo luuep d'n B221 nao Straele. Ungevaer vieftien kilometer naordelik van Kaldekirke, beej Haerunge, kruts d'n B221 d'n A40 van Duisburg nao de naordelike gemeintegrens van Venlo.
