Europees integratieperses

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

'n Pleetje vaan versjèllende supranationaol en internationaol liechaome binne len die kinne weure bestömpeld es Europa. Al dees liechaome kènne op hunnen eige meneer weure besjreve es deil vaan de Europees integratie. In d'n daogelekse spraok sprik me evels bekans altied euver de Europese Unie es me 't konsep "Europees integratie" gebruuk.

't Perses vaan Europees integratie, Europees einweurding of Europees unificatie steit veur de oontwikkeling vaan 'n "ummertouw inger weurende unie vaan de Europees volker", wie besjreve in de ierste euverweging vaan 't Verdraag rakende de wèrking vaan de Europese Unie (2009) en zien veurgenger, 't Verdraag vaan Roeme (1957). D'n term Europees integratie woort veur 't iers gebruuk in 1954, wie de Wes-Europese Unie (WEU) woort opgeriech. Mèt de opriechting vaan de Europese Unie (EU) tijes 't Verdraag vaan Mestreech in 1992 woort 't "perses vaan Europees integratie op e nui niveau gebrach" (zoewie steit besjreve in de ierste euverweging vaan de preambule vaan 't Verdraag vaan Mestreech); 't Verdraag vaan Lissabon (2007) markeert de allewijl stand vaan oontwikkeling rakende Europees integratie binne de vènster vaan de EU.

Europees integratie boete de EU

't Is evels neet riechteg um 't prinsiep vaan Europees integratie te beperke tot de EU, umtot daoneve 't versjèllende aander internationaol organisaties gief die es buut höbbe um Europees len op polletiek en/of ikkenomisch niveau korter bij mekaar te bringe, zoewie de Raod vaan Europa - boe alle bis Europa hurende len inzitte op Belarös nao. De EU is evels 't meis geavanceerd en 't bekins veurbeeld vaan poleltieke en ikkenomische integratie vaan versjèllende staote, zoewie in vergelieking mèt aander Europees organisaties wie-ouch in vergelieking mèt mondiaol organisaties. De oetgebreie euverdrach vaan nationaol bevooghede aon Europees instèllinge heet geleid tot de Europees Gemeinsjappe, boe-oet de EU is oontstande wie mie es allein meh 'n internationaol organisatie. Daomèt weurt veur de EU dèks 't konsep supranationalisme gebruuk: e groet deil vaan de soevereiniteit vaan natiestaote weurt euvergedrage aon de supranationaol sovereiniteit, zoetot dees natiestaote (es lidstaote vaan de Unie) ziech sterker kinne make op geopolletiek en mondiaol-ikkenomisch niveau.

't Europees integratieperses begos op ikkenomisch niveau, mer waor ouch geriech op 't polletiek systeemniveau en - in 't bezunder - op de polletiek vaan justitie, binnelandse affaires, veilegheid en gemeinsjappeleke boetelandse affaires nao len touw die boete Europa ligke. Ouch op vlaaktes wie digitaol polletiek en media weurt oonderhandeld euver gemeinsjappeleke randveurweerdes. Aof en touw weurt d'n term integratie ouch touwgepas op de Europees cultureel ruimte en 't cultuurbeleid, beveubreeld in de casus vaan de Cultureel Hoofstad vaan Europa en de EUNIC.

't Veurbeeld vaan de EU rakende Europees en supranationaol integratie is zoedaoneg bekind in de allewijl wereld, tot väöl internationaol organisaties de EU gebruke es veurbeeld veur hun eige supranationaol ambities; nöm beveurbeeld de Andesgemeinsjap en de Afrikaonse Unie.

Veurbeelde vaan Europees integratie

• Europese Unie (EU) - supranationaol staoteverboond vaan gelieksoortege democratieë in Europa
• Raod vaan Europa - internationaol organisatie boe zoe good es alle Europese staote bijmekaar komme (op Belarös nao)
• Kleiner supranationaol organisatie binne Europa, wie de Benelux, de Noordse Raod en de Visegrádgróp
• De Euraziatische Ikkenomische Unie - supranationaol staoteverboond vaan versjèllende len oet de veurmaoleg Sovjet-Unie, wie Rösland
• GUAM - 'n Internationaol organisatie vaan veer versjèllende len die bij de veurmaoleg Sovjet-Unie zote: Georgië, Oekraïne (Ukraine, op 't Ingels), Azerbeidzjan en Moldavië. In prinsiep höbbe zie gezamelek es buut um hun democratisch en ikkenomisch systeme te modernisere. In de praktiek geit e groet gedeilte vaan hun agenda euver 't were vaan invlooj oet Rösland.
• NAVO - militair staoteverboond tösse Noord-Amerikaonse en Europese len die mekaar belaove te verdeidege in tije vaan oorlog
• European Broadcasting Union (EBU) - 'n Afro-Euraziatische alliantie vaan radio-umrope die, veural veur pan-Europese oetzendinge, aktief programma's opzètte veur internèt, tillevisie en de radio; de bekènste oetzendinge vaan de EBU zien 't Eurovisie Songfestival en de viefjaorlekse presidentieel debatte tösse de kandidate veur 't Presidentssjap vaan de Europees Kemissie (de executieve mach vaan de EU)
• 't Europees Handves veur regionaal taole en taole vaan minderhede - 'n Akkoord tösse versjèllende Europese staote um bepaolde streektaole en minderheidstaole te erkènne die gein privilege höbbe op nationaol polletiek gebeed. Ein vaan de erkènde taole oonder dat Handves is 't Limbörgs. Nederland en Duitsland höbbe dit handves geteikend. Belsj heet, oonder drök vaan Vlaondere, geweigerd. Wallonië heet 't Belsj advies evels genegeerd en erkènd 't Handves es-nog. Heidoor is Limbörgs 'n erkènde taol binne Nederlands Limbörg, Provincie Luik en Noordrien-Wesfale, mer neet in Belsj Limbörg.
• Euregio Maos-Rien - 't Platform en d'n adviesraod vaan alle pervinisjaol en lokaol liechaome vaan Nederlands Zuid-Limbörg, Belsj Limbörg, Provincie Luik, de Ooskantons, Krink Aoke en Krink Düre

Brónne

• Dit artikel is groetdeils vertaold oet de Duitstaolege Wikipedia, mèt es oetzundering 't lèste deil ("Veurbeelde vaan Europees integratie"), wat vertaold is oet de Ingelstaolege Wikipedia