Polis
'n Polis (pl.: poleis) beteikent "stad" in 't Aajdgrieks. 't Aajd woord polis had sociaol-politieke connotasies die in 't modern gebruuk neet te vinde zien. De πόλη vaan vendaog d'n daag bevint ziech naomelek meistes in 'ne natiestaot. De Aw Grieke zawwe besjrieve tot 'n Polis ligk in 'n χώρα (chóra), "land", wat 'n πατρίδα (patrída) ,"geboorteland", "vajerland" of "natie" veur häör börgers is. In 't aajd Griekeland waor de polis zelf evels 't geboorteland; d'r waor gein aander. 't Had 'n gróndwet en eiste de opperste loyaliteit vaan häör börgers. χώρα waor allein 't platteland, gein land; de chóra had dus gaaroet gein cultureel of polletiek beteikenis veur de polis. 't Aajd Griekeland waor zelf gei soeverein land, meh waor groondgebeed bezat door Hellene, lui die 'n dialek vaan 't Aajdgrieks es hunne moojerstaol claimde. Me zou kinne stèlle tot meh 'n paar soeverein of semi-soeverein staote allewijl vergeliekbaar zien mèt de poleis vaan vreuger, wie Monaco, Singapore, 't Vatikaon of Hongkong. Die lèste weurt evels ummertouw mie oonderworpe aon de mach vaan 't aongrenzend continentaol China.
Binne de fidderaties vaan Belsj en Duitsland kinne 't Breusels Hoofsteielek Gewes en de deilstaote Berlien, Hambörg en Breme es poleis gezeen weure. Al zien ouch zie groetdeils oonderworpe aon de soevereiniteit vaan hun fidderaol regeringe.
Polis woort belaoje mèt väöl incidenteel beteikenisse. De belangriekste beteikenisse zien "staot", "gezelsjap" en "gemeinsjap". De theoretische studie vaan de polis geit es wied es 't begin vaan de Griekse literatuur trök, wie de wèrke vaan Homeros en Hesiod op plekke perbere 'ne ideale staot te besjrieve. 't Oonderzeuk maakde 'ne groete sprunk veuroet wie Plato en de academie in 't ginneraol oondernomme um te definiëre wat bedoeld weurt mèt de gooj, of ideaal, polis.
Brón
[bewirk | brón bewèrke]- Ingelstaolege Wikipedia