Palermo
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Palermo (Siciliaans: Palermu, lokaal och Paliemmu of Palèimmu) is de hoofsjtad va d'r autonome Italiaanse regio Sicilië en 't gelieknamige eilank. De havesjtad ligk aa g'n noordkus, aa g'n Tyrreense Zieë en hat ca. 630.000 iwuuenesj. Daomit is ze och de groeëtste sjtad óp Sicilië i terme van aantal iwuuenesj.
Palermo is gesitueerd in 'n vruchbaar lieëgvlaakde, die Conca d’Oro heesjt. Dees vlakde is gans bebouwd en umringk durch berg, woeva Monte Pellegrino (d'r Pelgrimsberg) wiedoet d'r bekindste en mieëts ikonische is. I dizze berg woeëde rotstekeninge óntdek, woe-oet bliek dat de umgeëving al seër de prehistorie bewoeënd weëd. In d'r 8e ieëw vuur Christus sjtichde de Feniciërs hei 'n nederzetting mit d'r naam Ziz en woar ing va hun drei wichtigste kolonië óp Sicilië.
I teëgesjtelling tot 't oeëste van 't eilank koom de sjtad noeëts in heng van de ouw Grieke. Versjillende kiere koame de Grieke i conflik mit Carthago, wie ze de sjtad tevergeefs probeerde te verovere. Waal begóste de Carthagene de Griekse benaming te gebroeke vuur de sjtad: Pánormos (Πάνορμος), wat zoeëget betekent wie volledige have en ooch 't economisch belank aagieëf vuur de bei zieëmachte.
Tiedes de Punische Krege (264 v. Chr. - 146 v. Chr.) woeëd de sjtad veroverd durch de Romeine. Rónk 440 noa Christus, wie 't Romeins Riek lankzaam oetee veel, koom Panormus i heng va versjillende Germaanse volkere, woe-ónger ieësj de Vandale, meh ooch de Ostrogote. D'r Gotische Kreeg (535-554) eindigde mit 'n pyrrusuueverwinning vuur 't Byzantiens Riek. In 831 veroverde de Arabiere Sicilië, woe-ónger Palermo. De sjtad bluijde economisch en nui gewasse, vieëteelt en irrigatietechnieke woeëde geïntroduceerd. In 1072 koom Palermo i heng van de Noormanne en doanoa de Hohenstaufen-dynastie. Sicilië woar doe ee van de riekste gebede in Europa, wat me i Palermo kent truukzieë aan de unieke Normandisch-Arabische architectuur. De kathedraal is heivan e prominent vuurbeeld. Vanaaf de hoeëge middelieëwe bis in d'r 19e ieëw woeëd Palermo geregeerd durch Franse, Sjpaanse en anger boetelandse dynastieë. Pas in 1860 woeëd Palermo definitief óngerdeel van 't Kuueninkriek Italië.
Tiedes d'r Twieëde Weltkreeg raakde Palermo zjwoar besjadig. Noa d'r kreeg gruijde de sjtad hel. Ermood en criminaliteet, in 't bezónger de activitete van de Cosa Nostra, de Sicialiaanse maffia, woeëde e groeët probleem vanaaf d'r twieëde haofsjeet van d'r 20e ieëw.
Galerie
[bewirk | brón bewèrke]-
Kathedraal va Palermo in d'r tupisje Arabisch-Normandische sjtiel, mit neogotische klokketoeres -
Palazzo dei Normanni -
Monte Pellegrino vanoet 't Palazzo dei Normanni
