Methaan
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Methaan (CH4M) is 't einveljigste kaolwaterstof en behuuertj toete groep vanne alkane. 't Bezitj 'n tetaëdrische moleculair geometrie. 't Centraal sp3-gehybridiseerdj kaolstofatoeam is gans verzaodig. Methaan is bie kamertemperatuur en bie atmosferische drök e gaas. 't Woort in 1778 óntdèk door Alessandro Volta.
Methaan, ouch bekèndje ónger naam moorgaas, is 't veurnaamste bestandjsdeil van aerdgaas. Aerdgaas wuuertj inne netuur aangetróffen in samehang mit aerdaolje en anger fossiel brandjstoffen en haet 'ne vergeliekbare geologischen oearsprónk, óntstangen oet vergange resten aan organisch matterjaal.
Óntstaon
[bewirk | brón bewèrke]Methaan óntsteitj ónger anger bieje aafbraak van organische stoffe door bacteriejen ónger anaerobe (zuurstofloeas) ómstenjigheje. Anaerobe ómstenjigheje kómme väöl in moorbaome veure. Ouch in zuurstoferm grundj wuuertj ónger anger dore aafbraak van doeaj plantjreut methaan gevörmp. Ouch bie bósbrenj kan methaan óntstaon door verhitting van organische stof.
Inne ómgaeving van rinjsvieëhajeringen is 'n verhuuegdje concentratie van methaan dao, ómdet 't gaas wuuertj gevörmp dore bacteriejen inne veurmage van rinjer bie 't vertaere van 't voor. Gevalle zeen bekèndj wobie stallen in brandj vloge door 'n verhuuegdje concentratie aan methaan.
Oet anaerobe vergaesting van biologische aafvalstoffe wuuertj methaan gewónne veure perduksje van gruuen stroum of wurmdjekrachkoppeling.