Hannibal Barkas
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Hannibal Barkas (Carthago, 247 v. Chr. - Libyssa, 183 v. Chr.) waor 'ne Carthaagse generaol. Heer greujde op in de legerkampe (veural Carthago Nova) vaan ziene vaajer Hamilcar Barkas. Ziene vaajer waor generaol in de Ierste Punische Oorlog en heet later bijnao 't ganse Iberische schiereiland vereuverd. Oonder mie door ziene vaajer waor Hannibal 'ne gezwore vijand vaan de Romeine gewore. Lètterlek, want toen heer nog joonk waor, dwóng Hamilcar häöm 'ne eid aof te lègke um noets 'ne Romein es vrund te höbbe.
Hannibal waor in väöl opziechte 'n bewoonderensweerdeg persoen. Wie heer es opvolger vaan Hamilcar waor aongeweze, geluifde de aw soldaote dat dee hun weer waor trökgegeven, meh daan in de bleuj vaan zien leve. Met 'ne fieren tred en 'ne striedlöstige blik in de ouge trooj de jonge Hannibal hun tegemoot. Zien gelaotstrèkke, zie liechaam - de geliekenis mèt ziene vaajer waor enorm. Livius melt tot Hannibals mood ooneuvertrefbaar waor. Gevaar wuifde heer eweg, zien soldaote gaof heer 'n mie daan veileg geveul. Door gein inkel inspanning raakde zien liechaam vermeujd. Heer waor zoewel tege kaw es tege hitte bestendeg, zien eetlös woord bepaold door zien netuurleke behoeftes, neet door genot. Veur slaope of wakker zien maakde heer gein oondersjeid tösse daag of nach; de tied dee heer neve zien actieviteite euverheeld gebruukde heer um te slaope, of dit noe um 3 oor 's nachs of 4 oor 's middags waor. E zach bed waor daoveur neet aon häöm besteid. Es heer sleep, daan deeg heer dat tösse zien soldaote, bedèk met 'nen soldaotemantel. Wat kleiing betröf oondersjeide heer ziech neet vaan d'n ordinaire soldaot; allein zie peerd en waopes verraojden tot heer 'ne generaol waor. Es 't tot 'ne veldslaag kaom, daan bevoont heer ziech in de väörste linies. Al dees hendeg sterke eigensjappe stoonte lijnrech tegeneuver zien slechte eigensjappe. Hannibal waor oongekind wreed, waor oonbetrowbaar, de woerheid leet 'm kaajd, niks waor heilig veur häöm, met de gode had en deech heer niks; heer brach gein offers, meh tartde ze.
Wie Hamilcar Barkas op heroïsche wijs storf (heer veel vaan zie peerd), waor Hannibal al volwasse, meh nog neet aajd genóg. Daorum woort zien zwaoger Hasdrubal regent. Hasdrubal heet oonder zie bewind 't Ebro-verdraag oonderteikend. Daoin stoont tot al 't land ten zuie vaan de Ebro in de Carthaagse invloedsfeer laog, 't land ten noorde daovaan in die vaan Rome. Carthago belaofde de Ebro neet euver te steke, zoonder tot 't 'n oorlogsverklaoring aon Rome had gesjik.
Hasdrubal woort vermaord en Hannibal naom de mach euver. Heer waor erg populair bij de soldaote umtot heer leefde wie 'ne echte miles (soldaat): heer had nog noets vaan zie leve in e bèd geslaope. Wie Hannibal in 219 v. Chr. de stad Sagumtum, aon de kös vaan de Middellandse Zie in midde Spanje aonveel, stuurde Rome Carthago 'n ultimatum, dat botweg verworpe woort.
De Twiede Punische Oorlog begós op spectaculair wijs met Hannibals mars vaanoet Spanje euver de Pyreneeë, door Zuid-Gallië, euver de Alpe. Zien oetgebreide legermach waor samegestèld oet soldaote aofkomsteg oet versjèllende volkere (soldaote oet Afrika, Spaonse stamme en Galliërs) en woort vergezèld door oorlogsolifante. De toch euver de Alpe waor 't zwoerste deil vaan de reis. De pade waore smal en de bieste voonte d'n doed vaan hoonger en kaw. Volges de Griekse historicus Polybius heet slechs e kwaart vaan zien leger de toch euverleef.
Wie heer in Noord-Italië aonkaom, versloog heer 't ein nao 't ander Romeins leger. In 216 v. Chr. behaolde heer 'n groete euverwinning op 't Romeins leger bij Cannae. Heer stoont veur de poorte vaan Rome, meh zien voedselreserves raakde op en heer mos Zuid-Italië plundere veur veujsel. Tege deen tied had Rome e nui leger klaor.
In 203 v. Chr. woort Carthago in Afrika bedreig door e Romeins leger oonder leiing vaan Publius Cornelius Scipio en Hannibal woort trökgeroope. Hannibal lande in Noord-Afrika en marcheerde nao Scipio, dee nao häöm tow kaom. Zie oontmoetde ziech bij de plaots Zama in de Slaag bij Zama Regia. Wie Hannibal zien olifante leet aonvalle, opende de Romeinse gelejer ziech, zoetot de olifante wieneg sjaoj kóste aonbringe. Achter de hoofmach woorte zie aongevalle door liechbewaopende trópe. Toen vele de infanterieë vaan de twie legers mekaar aon. De Carthagers hakde de Romeine in de pan. Toen kaome de ruiters trök, die door Scipio op foerage gestuurd waore, en vele de Carthagers in de rögk aon. Zie behaolde 'n gemekeleke euverwinning. Waore zie e keteer later gekaome daan hadde de Carthagers de Romeinse infanterie verslage en kóste de Carthagers hun aonval aofsloon.
Nao dees nederlaag smeekde Carthago um vreej. 't Mós veur 50 jaor 'n zwoer sjatting betaole en gans oontwaopene. Hannibal woort desoondaanks suffeet (hoegste magistraat) in Carthago, stimuleerde de landbouw, meh had ouch vijande bij de aristocratische femilies.
De Romeine maakde ziech zörg euver de greujende welvaart in Carthago, en vroge um de oetlevering vaan Hannibal. Dee ging vervolges in 195 v. Chr. vrijwilleg in ballingsjap nao 't hof vaan keuning Antiochus III vaan Syrië en vervolges nao keuning Prusias vaan Bithynië, boe heer nao oontdekking door Romeinse spionne zelfmoord pleegde door gif in te numme um oetlevering aon Rome te veurkoume.