Charles Darwin
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Charles Robert Darwin (Shrewsbury (Shropshire), 12 fibberwarie 1809 - Downe (Kent), 19 april 1882) waas 'nen Ingelsen autodidak op 't gebied van netuurlike gesjiechte, biologie en geologie. Darwin óntlieëntj zien bekèndjheid aan zien theorie det evolutie van saorte wuuertj gedreve door netuurlike selectie. 't Bestaon van evolutie woort nag tiejes zie laeve binnen e groeat deil vanne weitesjappelike gemeinsjap geaccepteerdj. De acceptatie van netuurlike selectie es aandrievendj mechanisme leet langer op zich wachten en is taengewuuerdig ónómstreje. De theorie die d'r haet óntwikkeldj wuuertj allewiel 't darwinisme geneump.
Darwin woort geluivig opgebrach en opgeleidj volges de filosofie vanne in daen tied in Ingelandj gangbaar netuurlike theologie, die religie en weitesjap vereinigdje. Dankes de waornummigen en óntdèkkinge die d'r inne loup van zie laeve deej góng d'r aevel ummer mieë twiefelen euver zowaal de gangbaar ideejen euver saortvörming es euver zie persuuenlik geluif. Tiejes 'n óngerzeuksreis mit 't sjeep de Beagle (1831-1836) bezóch t'r Zuud-Amerika, Australië, 't zuje van Afrika en versjillige eilandjgruup inne Groeaten ennen Indischen Oceaan. Op al dees plaatse bestudeerdje d'r de plaatselike bieëster, plantje, fossielen en geologie. E groeat deil van zie wiejer laeve waas gewiejdj aan 't óngerzeuken en classificere vanne op zien reis vergaordje veurwirpen en 't waas ónger anger door dit óngerzeuk det t'r op zien theorie euver 't óntstaon van saorte koom.
Darwin zie wirk zörgdje veur 'n revolutie binne de weitesjap, mer haw ouch invlood oppe maotsjappie, filosofie en religie. De acceptatie van evolutie zat de miens naer es 'n deersaort, óngerdeil vanne netuur, inplaats 'n baove de netuur stäöndje laevesvorm. Same mitte irfelikheidslieër van Gregor Mendel vörmp Darwin zien evolutietheorie allewiel de gróndj van alle biologische kènnis.