Kesjtièl Nieswiller
- Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Nieswillers, es te dit dialek sjpriks.
Kesjtièl Nieswiller is gelaege aan de oaszie van ‘t gelieknamige dörp Nieswiller in de gemeinte Gölpe-Wittem.
Ligking en ómsjrieving van ‘t kesjtièl[bewirk | brón bewèrke]
Toen ‘t kesjtièl woort geboewd woort hieveur ein sjtrategiese plek gekaoze aan de oeraw hanjelsroet Mesjtreech-Aoke en aan de Selzerbaek. ‘t Hujige kesjtièl besjteit oet ‘n hoofgeboew, ‘t eigentlike kesjtièl, en ‘nne neerhaof. ‘t Kesjtièl haet eine graote veerkentige woontaore met hiejaan aan de weskantj ‘nne vleugel. Op eine hook van dae vleugel bevundj zich, aansjloetend aan de woontaore, ‘nne achhokige 16e ieëwse traptaore worin zich ‘nne houte sjpiltrap bevundj. De woontaore haet ‘nne achkantige sjpits mèt hiejop ‘nne wèndjvaan dae is veurzeen van ‘t femieliewape van Van Eynatten, ein van de vreugere bewoners. ‘t Gehieël is opgetrokke oet metselsjtein en veurzeen van hèlsjteine bènj en segmentbaogvinsters. Dees vinsters zint veurzeen van hèlsjteine ómliestinge.
De neerhaof ligk aan de oaszie van ‘t kesjtièl en besjteit oet drie aaneingesjlaote vleugele woorop de jaortalankers 1774 en 1785 zichbaar zint.
Aan de zuudziej van ‘t kesjtièl bevundj zich ein park mèt dao-in ein Mariagrot en restante van de vreugere kesjtièlgrach.
Gesjiedenis en bewoners[bewirk | brón bewèrke]
De oarsjpróng van ‘t kesjtièl ligk in 1275 toen Werner van Bolland, de rieksveldmaarsjalk van hertog Jan van Brabant toesjtömming kreeg om op de plek van ‘t huujige Nieswiller ein kesjtièl te boewe. De gekaoze plek was hieël sjtrategies door de ligking aan de hanjelsroete Mesjtreech-Aoke mèt ‘t oag op de meugelikheid om tol te heffe. De directe naobieheid van de Selzerbaek goof baovendeen de meugelikheid om de ómgrachting van ‘t kesjtièl te kenne voede mèt ‘t baekwater. Van Bolland neumde ‘t kesjtièl "Neis-Wilre" (nuuj Wielre) en hae pasde en passant ziene naam aan tot "Van Bolland van Wilre".
Via vererving kaom ‘t kesjtièl ènnige ginnerasies later in ‘t bezit van de femielie Van Caldenborg. In 1505 kaom ’t nog èns in hènj van ‘n anger femielie toen Catharina van Caldenborn trouwde mèt Jan van Eynatten. Dees femielie hèj ouch al bezittinge in Gölpe en Mesjtreech en waas ouch eigenaar van ‘t Kesjtièl Reymersbeek in Nut.
Weer ‘n ieëw later kaom ‘t kesjtièl in hènj van de femielie Van Schaesberg. Dees femielie hèj es sjtamsjlot ‘t kesjtièl van Sjaasberg, allewiel ein rewien in ‘t gelieknamige Sjaasberg. De femielie verkoos hun sjtamsjlot èvel baove ‘t klein kesjtièlke in Nieswiller en verhuurde dit lètste daoróm aan de drost van Maersje. Door slech óngerhàwd raakde ‘t kesjtièlke al gàw in verval en nao ‘n groate opknapbeurt woort ‘t door Agnes Van Schaesberg in 1702 verkoch. De nuuje eigenaer woort Pieter Brewer von Fürth dae ouch al femielie hèj wone op ‘t naobiegelaege kesjtièl van Lemieësj en kesjtièl Riviere in Klömme.
Weer ‘n ieëw later woort ‘t kesjtièl aangekoch door baron Guillaume de Lognay. Door ‘t óntbraeke van mannelik naogesjlach kaom ‘t kesjtièl daonao nog twieë kieër in ‘t bezit van anger adelike femielies. Ieësj waas dao baron Jean van de Bruggen en daonao Frederick von Coels. Al dees femielies veurden diverse modernizeringe door en brachte allerlei verfraajinge aan ‘t interieur oet zwoawie sjieke stöcplefonge, ornamente en sjouwe. Aan ‘t einj van de 19e ieëw woort ‘t kesjtièl verkoch, de nuuje eigenaer noom ‘t neet zwoa nèj mèt ‘t sjieke interieur. Door zien väöle aanpassinge en modernizeringe verloor ‘t kesjtièl väöl van zien authenticiteit. Dit woort allein mèr erger toen ‘t kesjtièl in 1934, naodat ‘t ein jaor eigedóm waas gewaes van ‘t Algemeen Mijnwerkers Fonds van de Sjtaatsmiene, in bezit kaom van de Zusters Franciscanessen van Heythuyse. Al die prach en praal van ‘t kesjtièl pasde neet bie ‘t normale kloasterlaeve van soberheid en eenvoud en daoróm woort ‘t kesjtièl van bènne óntdaon van alle ónnwuidige verseringe en alles wat in hun auge euverboadig waas.
't Koetsjhoes behwuirende bie 't kesjtièl is ómsjtreeks 1936 verboewd tot nèj-atelier. Onbekènd is of 't dao ouch veur in gebroek is gewaes. Waal is 't geboew in gebruuk gewaes ès lieëgere sjaol veur de kènjer oet Nieswiller. De zuster vertrokke omsjtreeks 1980 wonao zie 't kesjtièl verhuurden aan ein sjtichting die 't gebruikte es paramedisch centrum.
De hujige eigenaere Jaap Stelwagen en Luuk Reurich höbbe 't kesjtièl in 2008 gekoch in privé bezit.
Bron[bewirk | brón bewèrke]
- Vertaling vanoet Wiki nl: