Kesjteël Lömmerich

Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Lömmerigs, es te dit dialek sjpriks.

Kesjteël Limbricht is gelaege in de naobieheid van bösj en aan de randj van 't gelieknamige dörpke Lömmerig dat taengewoordig deil oet maak van de gemeinte Zittert-Gelaen.

Besjrieving van 't kesjteël[bewirk | brón bewèrke]

't Kesjteëlcomplex is gelaege bènne ein breij ómgrachting en besjteit oet 'n börch en 'n kesjteëlboerderie es veurbörch. De börch is 'n geheël óngerkelderd veervleugelig veerkantj geboew róndj 'n klein bènnenplaatsj. 't Is 'n zeldjzaam veurbeeld van ein mottekesjteël, 'n kesjteël op 'ne kunsmatig opgewórpe heuvel. De motte mèt dao-op de börch ligk es 'n eilandj in de ómgrachting.

De kelders van de börch höbbe mergelsjteine tongewelve en in de boetemoere zint sjeetgate aangebrach. De veer vleugele van 't hujige kesjteël, die zint veurzeen van lessenaardaak, zint in 't begin van de 17e eëuw in Maaslandjse renaissancestiel geboewd door Nicolaas van Breyll (?-1655) en höbbe raamómliestinge in Naamse sjtein. Hae leet hiebie ouch de börchheuvel vergroate tot ein oppervlak van 36 bie 36 maeter. 'n Chronogram op de ingankspaort vermeld 't jaortal 1622 es 't boewjaor van de börch. In de achtervleugel is 'ne veerkantje traptaore opgenóme mèt 'ne döbbele knóbbelsjpits. Teves bevundj zich hie-in 'n viefziejige sjlotkepel oet 1643, veurzeen van 'ne sjtöcplefonj. Inwendig haet 't kesjteël 'n groate zaal mèt 'n sjouw mèt fries wo-op de alliantiewaopes van de femielie Breyl zint aangebrach.

De veurbörch is 'ne U-vormige kesjteëlhaof, veurzeen van de jaorankers '1630' en is in versjillende boewfases tot sjtand gekómme. De wes- en zuudvleugel waere 't eësj geboewd, de aosvleugel korte tied later. Opmerkelik is dat de aanvankelik geplande hooktaores noats zint geboewd. De toegank tot de bènneplaatsj van de kesjteëlhaof is via 'n baogbrök euver de boeteste ómgrachting. Bie de ingank in de wesvleugel bevundj zich 'n paortwachterweuning en 'n mèlkhuuske. In de 18e eëuw woort aan 't oeteinje van de aosvleugel nog 'n sjaopehoes toegevoog.

Gesjiedenis en beweuners[bewirk | brón bewèrke]

De gesjiedenis van de mottebörch geit waarsjienlik trök nao de 10e eëuw. In de vreuge middeleëuwe verrees hie-op vermoedelik 'ne houte taore of houte mottebörch, later woorte dees houte consjtructies vervange door sjteine boewwerke. Zeker is dat ónger de hujige beboewing de restante zint gevónje van 'n vermoedelijk 12e-eëuwse rónje donjon opgetrokke oet natuursjteine metselwerk en die later, ómsjtreeks 1250, herboewd is. Deze herboew is waarsjienlik oetgeveurd door de eësjte heëre van Lemborch, wovan Hermannus de Lemborch, de awste bekènde heër van Limbricht is. Hae leënde de heërlikheid Limbricht aan de hertòge van Brabant, d.w.z. dat die hiej volges eige gooddunke mochte versjiene en desnoads tot 'n bezètting mochte euvergaon.

Rondj 1450 kaom 't kesjteël in bezit van de femielie Scheiffart de Merode die de börch bienao tweë eëuwe zou bewone. Aevel in 1579, ónger de Tachtigjaorige Aorlog, logeerde de hertog van Parma op 't kesjteël wobie plunjering en verwoesting zou plaatsjvènje. In 1619 haw Johan V Scheiffart van Merode, heër van Limbricht, de bedoeling 'de heerlyckheyt te submitteren aan den Culiksen Raede van Düsseldorf'. Mèr nao probleme euver de erfopvolging in de Scheiffart de Merode femielie, kaom 't kesjteël tensjlotte toe aan Nicolaas van Breyl, veurheen Nicolaas Mulrepas genaamp, de boewer van 't hujige kesjteël. In de 1705 euverleej de lètste telg oet 't gesjlach Van Breyll, Elisabeth Cecilia van Breyl. 't Bezit ging toen euver nao de femielie Van Bentinck in de persoan van Frans Nicolaas, baron van Bentinck. In 1794, bie 't bènnenvalle van de Franse moosj de femielie van Bentinck häör bezittinge opgaeve. In 1810 woort 't kesjteël aangekoch door de femielie Michiels van Kessenich, die 't geboew es jachsjlòt ging gebruke.

In de jaore 1813 en 1814 deende 't kesjteël es lazaret veur doezende zieke en gewónje Franse soldaote, die trökkeërde van de volkeresjlag bie Leipzig. Völ van dees soldaote leje aan dysenterie en ze woorte verzörgd door de lokale bevolking. 'n Graot aantal van hun (687 soldaote) euverlaefde 't neet en ze woorte begrave op 't Franse kirkhof in Lömmerig. Ouch 'n aantal Lömmerigtenaere moosjte hun insjpanning veur de soldaoten bekaupe mèt de doad.

In 1917 woort 't kesjteël gebroek es 'n interneringskamp voor Duutsje kriegsgevangene die de Belsj-Nederlandse grens euversjreje en door de Nederlandse euverheid es sjmókkelaer woorte opgepak.

't Heje[bewirk | brón bewèrke]

Momenteël is 't kesjteël bezit van de 'Stichting Kasteel Limbricht' en 't complex is in de vieftiger en zestig-zeventiger jaore door de sjtichting grónjig gerestereerd, wobie de in de Tweëde Waereldaorlog verwoeste aosvleugel woort herboewd, getuige de jaorankers '1969' op 't geboew. De veurbörch wirt gebruuk es multifunctioneel horecacentrum mèt 'n resterant, vergader-, conferentie-, feëszale en 'n bowlingbaan. De hoofbörch haet in de loup der jaore aan diverse bedrieve óngerdaak gebaoje. Momenteel wirt 't es hoofkantoar gebruuk van Elektor International Media BV.

Trivia[bewirk | brón bewèrke]

In het kesjteël waas in de 17e eëuw de sjepebank gevèstigd. In 1674 woort Entgen Luyten door de sjepebank besjöldigd van 'hexerei en quade toeverei'. Zie óntkènde alle sjöld mèr ze woort toch veraordeild tot toepassing van tortuur. Nao versjillende verhaore waas de verdachte oeteindelik doad aangetróffe in de gevangenis mèt de sjtrop om de nek. De oeteindelike conclusie van de doctore waas: zelfmoord. Zie waas euverleje in de kerkers van 't kesjteël Lömmerich en waas nao verluid de lètste 'heks' die in Nederland gedoad is.