Allerheilige

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Allerheilige (Latien: Omnium Sanctorum solemnitas) ies 'ne kèrkelike fièsdaag bie de katholieke, dae gevierd weurt op 1 november. Alle heilige en martelaere, bekènd of neet bekènd, weure dan gezamelik herdach umdat zie same de zegevierende kèrk vertegenwoordige.

Oarsjpróng en viering

De oarsjpróng van 't fiès liek in de 4e of 5e ièw. Paus Gregorius IV, dae laefde van 827-844, verplaatsde de fièsdaag van Allerheilige van 13 mei nao 1 november. Op 13 mei vóng de kèrkwiejing plaats van 't dan toe heidense Pantheon in Roame. 1 november waor de begindaag van de winterperiode volges Benedictus.

De Orthodoxe kèrk kènt ouch 'n Allerheilige-fiès, meh dat vèlt op 'ne andere datum.
Op de daag veur Allerheilige, 31 oktober, vingk 't fiès van Halloween plaats, dat dezelfde gróndgedachte haet: de sjeiing van zomer mèt winter. De naam zou aafgeleid zin van Allerheilige-aovend.

Wètteleke Vierdaag

In Belsj, Oastenriek, Liechtenstein, de katholieke Kantons va Zjwitserland, de Duutsje deilsjtate Baden-Württemberg, Beieren, Nordrhein-Westfalen, Rheinland-Pfalz en Saarland, wie ouch in Luxemburg, Italië, Frankriek, Sjpanje, Portugal, Pole, Hongarije, Kroatië, Sjlowakije, Slovenië en Litaue ies Allerheilige 'ne wètteleke vriejen daag. In Zjwede vèlt daen daag op de zaoterdig nao 1 november. In al dees leng haet ziech mèt en mèt 't fiès van Allerzièle verlag nao Allerhèlligedaag en were op 1 november de euverlejene oet eige krink herdach en hun graver verseerd. In Nederland woort Allerheilige es wètteleke fièsdaag in de 60er jaore aafgesjaf.
Op 2 november, of op de kortsbie liegkende zóndig, weurt Allerzièle gevierd es naogedachtenis aan alle doaje.